TẬP 6

Xin chào mọi người, buổi tối tốt đẹp!

Lần giảng trước chúng ta đã bước vào Đệ Tử Quy, chúng ta đã đem tổng mục đọc qua một lần. Chúng ta mở đến trang 60, Đệ Tử Quy tổng mục. Chúng ta đã nói đến "đệ tử", không phải là chỉ trẻ nhỏ, mà là mỗi một người chúng ta muốn học tập giáo huấn của thánh hiền, thì đều tự xưng là đệ tử. "Qui" là qui phạm. Chúng ta tuân thủ qui phạm như vậy, thì có thể làm cho đạo nghiệp của chính mình ngày một nâng cao.

"Đệ Tử Quy, Thánh nhân huấn". Đây là giáo huấn của thánh hiền. Câu giáo huấn này được tiết lục ra từ trong giáo huấn của Khổng Phu Tử, trong Luận Ngữ chúng ta thấy có câu này, ở trong Luận Ngữ Học Nhi Đệ Nhất có.

"Thủ hiếu để". Chữ "thủ" này nghĩa là nói căn bản làm người ở chỗ nào. Ở hiếu đạo và để, thương yêu anh em chị em, tôn kính trưởng bối. "Hiếu để", ở trong "để" còn bao gồm một thái độ rất quan trọng, chính là tâm cung kính, cung kính đối với trưởng bối. Đạo đức học vấn của một người đều là từ ngay hiếu và kính mà không ngừng nâng cao, không ngừng lưu xuất ra. Kỳ thật, một người chỉ cần làm được hiếu và để, tin rằng họ có thể tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Các bạn! Các vị có cảm thấy nói như vậy hơi quá chăng? Kỳ thật "đại đạo chí giản", đạo lý rất thâm sâu nhưng đều là rất căn bản, rất đơn giản.

Chúng ta hồi tưởng lại lịch sử, mấy ngàn năm lịch sử, triều đại nào là có lịch sử dài nhất, quốc vận hưng thịnh nhất? Triều nhà Chu. Bao nhiêu năm vậy? 800 năm. Vậy xin hỏi vì sao triều nhà Chu có thể kéo dài được 800 năm? Dựa vào điều gì? Hiếu và Để. Cho nên chúng ta chỉ đọc qua "triều nhà Chu 800 năm", biết được lẽ đương nhiên không biết được nguyên nhân của nó. Chúng ta cũng thường hay xem thấy con cháu của người khác, vì sao ưu tú như vậy? Chỉ nhìn thấy kết quả thì không giúp gì lớn cho chính mình, nhất định phải tìm ra được nguyên nhân, chúng ta liền có thể từ trong đó có được khai thị hay.

Triều nhà Chu khai quốc là Chu Văn Vương, Chu Võ Vương. Ông nội của Chu Văn Vương là Thái Vương. Thái Vương sanh được ba người con trai, anh cả là Thái Bá, anh thứ hai là Trung Dung, người thứ ba là Vương Quý. Vương Quý sanh ra Chu Văn Vương, Chu Văn Vương lại sanh ra Chu Võ Vương và Chu Công. Khi Chu Văn Vương mới sanh ra, Thái Vương vừa nhìn thấy đã cảm thấy Chu Văn Vương có tướng đế vương, có tướng thánh chủ, thế nhưng phụ thân của Chu Văn Vương xếp ở hàng thứ ba. Kết quả là con lớn và con kế của ông nhìn thấy phụ thân thấy cháu nội thì trên mặt vui vẻ, họ hiểu rõ phụ thân của họ muốn đem ngôi vua truyền cho đứa cháu nội này, các bác rất hiểu tâm cảnh của phụ thân, cho nên họ không nói không rằng dựa vào lý do giúp phụ thân đi hái thuốc, liền hẹn với em kế của ông là Trung Dung cùng nhau đi lên núi; sau khi đi rồi thì không còn trở lại nữa. Vì họ hy vọng phụ thân có thể làm tốt được ý nguyện của mình, không cần phải bận lòng bởi họ là con lớn, để có thể trực tiếp truyền ngôi cho Vương Quý là con trai thứ ba, sau đó Vương Quý truyền ngôi cho Chu Văn Vương. Các bạn! Gia tộc này cái gì cũng đều có thể nhường, thiên hạ mà cũng có thể nhường được, động tác nhường thiên hạ này thành tựu được cái đức hạnh gì? Hiếu đạo! Hiểu được tâm của phụ thân, có thể viên mãn tâm ý của phụ thân.

Hơn nữa, họ không chỉ làm được hiếu đạo, mà còn làm được điều gì? Anh em thương yêu nhau. Ngay đến thiên hạ cũng có thể nhường, thì còn có thứ gì mà anh em không thể nhường nhau chứ? Ngoài việc làm được hiếu, làm ra được để, còn làm được điều gì? Làm ra được trung, trung với nhân dân trong thiên hạ. Vì họ nhường như vậy, có thể để cho một thánh chủ lãnh đạo nhân dân toàn quốc, cho nên cái nhường này là đức hạnh chân thật, gia phong chân thật. Vì vậy Khổng Lão Phu Tử đối với Thái Bá và Trung Dung tán thán rằng: "đức chi chí dã", không có được chí đức như vậy, tuyệt đối không làm được hành vi như vậy, cho nên có hiếu có để.

Chu Văn Vương đối với phụ thân của ông là Vương Quý, đều sáng sớm, buổi trưa, buổi tối, một ngày ba lần thăm hỏi, nên gọi là "thần hôn định tỉnh". Ba lần thăm viếng phụ thân này, thứ nhất là đến xem thần sắc của phụ thân, tiếp theo là xem tình hình ăn uống của phụ thân. Nếu phụ thân ăn uống được tốt, ông liền cảm thấy rất là an tâm; nếu phụ thân ăn ít, thì ông rất lo lắng. Do có được thân giáo như vậy, cho nên con trai của ông là Võ Vương và Chu Công cũng học được rất tốt, Chu Võ Vương cũng rất là hiếu kính đối với Chu Văn Vương. Có lần Chu Văn Vương bị bệnh, Chu Võ Vương hầu ở bên cạnh mười hai ngày không hề thay áo cởi đãi, mũ trên đầu cũng không lấy xuống, hầu hạ phụ thân ông mười hai ngày. Do hiếu tâm như vậy, phụ thân ông rất mau khỏi bệnh. Tục ngữ có câu: "người gặp việc vui tinh thần phấn chấn", còn việc gì có thể làm cho cha mẹ vui hơn so với con cái hiếu thảo? Khi một người vui vẻ, công năng của hệ thông miễn dịch sẽ được nâng cao, đây đều là có căn cứ của khoa học.

Hiếu đạo của họ được truyền thừa, một nhà hiếu thì một nước liền hưng hiếu. Khi họ nhìn thấy người lãnh đạo mà họ sùng kính, đều là hiếu thảo như vậy, họ sẽ rất cảm động, sẽ bắt chước làm theo. Cho nên trong Đại Học có nói: "một nhà có lòng nhân thì một nước có lòng nhân, một nhà biết lễ nhường thì một nước biết lễ nhường". Lễ nhượng của họ sẽ dẫn dắt nhân dân toàn quốc biết lễ nhượng, rất nhiều việc tranh giành tự nhiên liền sẽ giảm ít. Cho nên trên làm dưới bắt chước, việc này đích thực là cảm ứng không thể nghĩ bàn.

Ngoài truyền thừa hiếu đạo của Chu Võ Vương ra, Chu Văn Vương và Chu Công cũng nhận được truyền thừa hữu ái của huynh đệ từ bá phụ của ông là Thái Bá và Trung Dung. Có một lần Chu Võ Vương bị bệnh, Chu Công liền ở ngay trước mặt của tổ tông họ, vào lúc đó gọi là Thái miếu, viết ra một bài cầu nguyện, mong cầu giảm bớt đi thọ mạng của chính mình, để cho huynh trưởng của ông có thể trường thọ. Chúng ta cảm nhận được, ông không chỉ là hữu ái đối với anh em của mình mà còn cảm nhận được mong muốn huynh trưởng được khỏe mạnh sống lâu, để cho ông có thể trị lý thiên hạ được tốt. Cho nên khi Chu Công đọc xong văn cầu nguyện này, chí thành có thể cảm thông, vì vậy sức khỏe của Chu Võ Vương liền được phục hồi. Bài văn cầu nguyện này còn để ở trong thái miếu.

Trải qua một khoảng thời gian, Chu Võ Vương qua đời, tiếp theo là Chu Thành Vương kế vị. Chu Công giúp đỡ ông. Bởi vì Thành Vương vẫn còn trẻ, Chu Võ Vương giúp Chu Thành Vương chọn được mấy vị thầy giáo, thái sư là Khương Thái Công, Thái Bảo chính là Chu Công. Nếu con cái của bạn có Khương Thái Công dạy, lại có Châu Công dạy, có tốt không vậy? Tốt phải không! Cho nên chúng ta phải tìm thầy giáo tốt cho con cái. Các bạn không nên gấp, chỉ cần quí vị có tâm chí thành, nhất định sẽ có nhân duyên tốt đến. Ngày nay con của chúng ta, ngoài chúng ta ra, đã có một thầy giáo tốt, đó là Đệ Tử Quy. Quyển sách này khiến cho gia phong của gia đình bạn nâng cao lên rất tốt, tiếp nối dài lâu.

Sau nay Chu Thành Vương lớn lên, có được thầy giáo tốt như vậy dạy bảo ông, cũng có thể trị vì thiên hạ. Lúc đó quốc gia có những lời giảo ngôn, đều nói là có phải Chu Công muốn đoạt lấy thiên hạ hay không, có rất nhiều lời đồn đại như vậy. Chu Công không đợi cháu của ông lên tiếng, tự ông dời đến Sơn Đông, để cho cháu ông dễ làm người, không nên bị những lời sàm ngôn này ảnh hưởng, ông liền tự mình đi về Sơn Đông. Khi Chu Thành Vương đang đi trên đường, đột nhiên xem thấy trên không có một số dị tướng, trời trong xanh mà có sấm chớp. Người xưa có thái độ phản tỉnh, xem thấy trên không có dị tướng, nói lên điều gì? Có phải là thiên tử ta đã làm việc gì sai rồi không? Các bạn! Đó có phải là mê tín không? Không phải vậy, lòng người và thiên địa vạn vật là có giao cảm, lòng người thiện thì mưa hòa gió thuận, lòng người ác thì tai nạn triền miên. Lòng người hiện tại của chúng ta là thiện hay là ác? Tôi không nói chúng ta, lòng người ác mới có tai họa, thiên tai nhân họa nhiều đến như vậy, cho nên chúng ta xem thấy những dị tướng này phải phản quan nội tỉnh, phải bắt đầu cố gắng gìn giữ tốt cái tâm này, để cho nó hướng thiện. Vì vậy Chu Thành Vương nhìn thấy hiện tượng này, khi trở về cố gắng phản tỉnh, liền nghĩ đến có phải việc ta để cho chú ta rời khỏi nơi đây là không đúng chăng? Cho nên Chu Thành Vương đến Thái Miếu để sám hối với tổ tông. Lòng người của ngày trước rất thuần phác, "thận chung truy viễn, dân đức quy hậu", đều sẽ cẩn ghi những lời giáo huấn của tổ tông. Khi Chu Thành Vương sám hối, ông thấy được văn cầu nguyện của Chu Công, cầu nguyện cho anh ông là Chu Võ Vương. Ông cầm lên xem, thấy chú mình vì muốn huynh trưởng của mình có thể kéo dài tuổi thọ mà cầu xin ông trời giảm bớt đi tuổi thọ của chính mình. Chu Thành Vương xem rồi rất cảm động, lập tức địa vị thiên tử, đích thân dẫn văn võ bá quan đến nghinh đón Chu Công trở về

Tình anh em của Chu Võ Vương và Chu Công cũng đã truyền cho con cháu đời sau của họ. Triều nhà Chu vì có hiếu đạo mới có thể kéo dài đến 800 năm. Một gia đình có hiếu để có thể kéo dài được bao lâu? Trong nhiều thời đại của Trung Quốc, đức hạnh của Khổng Lão Phu Tử là tốt nhất. Đức hạnh của ông cũng có thể cảm hóa con cháu nhiều đời nhiều thế hệ, cho nên gia phong của ông hơn 2000 năm không suy. Các bạn! Nếu hôm nay đột nhiên bạn nhận được một thông tin, bạn là hậu duệ của Khổng Lão Phu Tử. Bạn có cảm thấy hôm nay và ngày mai tuyệt đối không giống nhau chăng? Đột nhiên sẽ cảm thấy ta không thể làm mất mặt Khổng Lão Phu Tử, khi đi ra lời nói hành vi đều sẽ rất cẩn trọng, cho nên đức phong có thể ảnh hưởng dài lâu như vậy đấy.

Khi tôi dạy học ở Hạ Môn, gặp được một thầy giáo, vì chúng tôi giảng qua năm ngày, thì sẽ mời những thầy giáo này lên bục để chia sẽ cảm tưởng. Có mười vị thầy giáo làm đại diện. Khi vị thầy giáo này vừa lên bục, ông liền nói: qua năm ngày nghe giảng bài mới làm cho tôi hiểu được căn bản của đức hạnh ở chỗ nào? Hiếu đạo! Điều này có từ Hiếu kinh: "khai tông minh nghĩa chương đệ nhất", "Phù hiếu – đức chi bổn dã". Tiếp theo ông nói: ông có một cảm xúc sâu sắc đối với câu nói này, vì trong thôn xóm của ông có bốn mươi mấy căn hộ đều cùng một họ, đó là họ Ngô, chỗ Ngô có bộ khẩu. Ông nói bốn mươi mấy hộ nhà này sanh ra 109 đời sau, trong đó có 108 đời tốt nghiệp đại học, tố chất rất tốt, còn thứ 109 này là đã thi lên đại học, nhưng học qua hai năm, do một nhân tố mà không học tiếp. Có thể nói thế hệ sau của họ hoàn toàn có trình độ học thức, trình độ tốt nghiệp đại học. Tiếp theo ông lại nói: cuối cùng ông biết được vì sao thế hệ sau của họ có thể hưng thịnh như vậy, vì phụ huynh trong thôn xóm của họ đều nói với họ, đi học làm việc nhưng chỉ cần có ngày nghỉ thì phải nhớ đến trở về nhà thăm cha mẹ. Ngày mùng một mỗi năm họ nhất định phải đi theo cha mẹ đến chùa miếu để lễ lạy, để cầu phước, không hề làm những việc nào khác. Hiện nay bạn nào có con cháu ngày mùng một năm nay đi theo bạn vào chùa lạy Phật xin đưa tay? Quí vị xem hết thảy gia tộc của họ đều làm được như vậy.

Ngoài việc đi theo cha mẹ ra, sau khi trở về liền đi đến những nhà hàng xóm lân cận để chúc tết các bậc trưởng bối, đến những nhà trong thôn xóm để mừng tuổi cho các bậc trưởng bối, làm được điều gì? Tôn kính trưởng bối. Đây là "để". Sau khi mừng tuổi cho các trưởng bối xong, số thanh niên đó tuổi tác gần như đồng lứa với nhau, chúng tụ hợp lại với nhau trong trường tiểu học ở trong thôn, cùng nhau thảo luận là năm nay bạn đi học có được thu hoạch gì? Năm nay bạn làm việc có được kinh nghiệm gì? Mọi người cùng nhau thảo luận, giúp đỡ lẫn nhau. Việc này đã làm được việc gì? Ham học.

Có hiếu có để lại ham học, cho nên vì sao con cháu đời sau ở trong thôn này, có thể có phát triển được tốt như vậy. Tuyệt đối không phải là ngẫu nhiên, tuyệt đối không thể nói bên đó là có long huyệt, phong thủy tốt, không phải như vậy. Hơn nữa, hết thảy hoàn cảnh, hết thảy phong thủy cũng sẽ do lòng người mà chuyển biến. Cho nên Khổng Lão Phu Tử nói: "thủ hiếu để", khi một người có thể làm được hiếu và đễ rồi, một người có lòng hiếu thảo, họ sẽ làm gương cho mọi người.

Khi họ hiếu thảo đối với cha mẹ, họ xem thấy cha mẹ của người khác cũng sẽ cung kính tiếp đãi giống như vậy. Cho nên Đệ Tử Quy có dạy: "sự chư phụ, như sự phụ, sự chư huynh, như sự huynh". Âm thanh hơi nhỏ rồi, ta đọc lớn một chút "sự chư huynh, như sự huynh". Các bạn! Vì tôi lúc trước dạy học, có một thói quen xấu là rất thích thi cử, cho nên bài giảng của mấy ngày qua, tôi đều sẽ khảo xem. Chúng ta cầu học vấn có một thái độ rất quan trọng là phải ôn tập, phải trả bài, còn phải chuẩn bị trước bài vẫn chưa giảng đến. Hy vọng các vị bằng hữu mấy ngày này đem Đệ Tử Quy học thuộc, như vậy ngay trong lúc học, khi nhắc đến những câu kinh này, bạn liền nhận ra, câu này tôi biết. Hiệu quả học tập của bạn nhất định sẽ rất tốt. Vì có một số bạn buổi sáng không đến nghe giảng, vào buổi trưa chúng ta đưa ra một toa thuốc trung y, rất có hiệu nghiệm, khi uống vào bảo đảm sẽ tăng thêm học vấn đạo đức, đó chính là sáng sớm và buổi tối đều đem Đệ Tử Quy đọc qua một lần. Khi buổi sáng đọc nhắc nhở chính mình, hôm nay phải căn cứ vào những lời giáo huấn này mà làm. Vào buổi tối đọc qua một lần, phản tỉnh những hành vi việc làm của ngày hôm nay, những việc gì tương ưng với kinh điển thì tự ta khích lệ, những việc gì vẫn chưa làm đến được thì phải mau nhắc nhở chính mình tu sửa. Sáng sớm một lần, buổi tối một lần. Buổi tối thì không nên để trước khi đi ngủ mới đọc, nếu không thì khi đang đọc đã ngủ rồi. Tốt nhất là khi đi làm về, rửa tay rửa chân xong, sau đó trước khi ăn cơm thì đọc, vừa vặn liền có thể đối chiếu hành vi của một ngày hôm nay.

"Thứ cẩn tín". "Cẩn" là cẩn thận, cẩn ngôn thận hạnh, đối với đời sống của chính mình phải có qui luật, không nên làm nó lộn xộn rối rắm. Ngay đến năng lực chăm sóc chính mình cũng không có, thì đừng nói đến gánh vác trọng trách gia đình.

"Tín" là chữ hội ý, nói lên điều gì? Nhân và ngôn, cho nên Đệ Tử Quy nói "Phàm xuất ngôn, tín vi tiên". Khổng Lão Phu Tử nói: "nhân vô tín bất lập". Nếu như một người không có tín thì rất khó đứng được trong xã hội. Giáo huấn của Khổng Lão Phu Tử là xem trọng bốn điều. Thứ nhất là đức hạnh, thứ hai là ngôn ngữ, thứ ba là chính sự, thứ tư là văn học. Ngôn ngữ vì sao đứng ở thứ hai sau đức hạnh? Vì giữa người với người qua lại giúp lẫn nhau thì sử dùng nhiều nhất là ngôn ngữ. Một lời nói có thể hưng nước, một lời nói có thể mất nước, một lời nói có thể làm cho gia đình hòa vui, một lời nói có thể làm cho gia đình không ngừng đấu tranh, cho nên ngôn ngữ phải học tập, rất quan trọng.

"Phiếm ái chúng, nhi thân nhân". Phiếm ái chúng, yêu thương mọi người. Nếu dùng cách nói hiện nay, gọi là quan hệ ứng xử, làm thế nào có thể cùng ở với người rất hòa vui. Đệ Tử Quy cũng đi kịp với thời đại, rất chú trọng học cách quan hệ với người.

Tiếp theo là "nhi thân nhân", thân cận người nhân đức. Vì từng giờ từng phút chúng ta thân cận người có nhân đức, thì liền có thể nâng cao học vấn đạo đức của chính mình, nên gọi là "nhập chi lan kỳ thất, cửu nhi bất văn kỳ hương". Mỗi ngày bạn tiếp xúc đều là những người thiện, thì ngay trong vô hình đức hạnh của chúng ta sẽ được nâng cao. Nhưng "nhập bào ngư chi tứ, cửu nhi bất văn kỳ sú", nếu như bên cạnh đều là người tâm địa xấu ác, ngôn ngữ hành vi của chúng ta sẽ ngày càng thô lỗ. Cho nên thân cận người nhân đức là việc rất quan trọng. Thân cận người nhân đức cũng có thể thêm lớn trí huệ của chúng ta. Nhân sanh có trí huệ mới có thể đưa ra chọn lựa đúng, nhân sanh mới có thể càng đi càng nhẹ nhàng. Nếu như không đưa ra chọn lựa đúng, vậy nhân sanh càng đi sẽ càng nặng nề.

"Hữu dư lực, tắc học văn". Khi chúng ta đem những hành vi lập thân xử thế, những đức hạnh này đều đã thật sự học được tốt rồi, nếu còn có dư thời gian vẫn có thể xem nhiều những văn chương hay. "Học văn" văn chương của thời xưa là lấy văn tải đạo, lấy văn sáng đạo, cho nên người xưa viết văn rất là cẩn trọng, đều thật sự nắm chắc có thể lợi ích người sau thì họ mới đem nó lưu lại. Người thời này viết văn thì như thế nào? Họ muốn gì thì viết ra thứ đó, họ mặc kệ thiên hạ có đại loạn hay không, cho nên không đủ cẩn trọng đối với ngôn hạnh của chính mình. Vì vậy, "học văn" nên xem văn chương của cổ thánh tiên hiền thì chắc ăn hơn. Vì những văn chương này đều là trải qua mấy ngàn năm ấn chứng, đích thực có thể khởi phát trí huệ con người. Đó là "dư lực học văn".

CHƯƠNG 1: NHẬP TẮC HIẾU

Chúng ta bước vào chương thứ nhất: "nhập tắc hiếu". Các bạn! Quí vị có cảm thấy thời gian của một ngày là không đủ dùng hay không? Có cảm giác này hay không? Có. Hiện nay chúng ta thật hiếm có, một ngày bỏ ra hai giờ đồng hồ để học, không dễ dàng. Cho nên việc có dư sức ra thì học văn, chữ "dư" này, chúng ta cũng có thể đem nó hóa thành con số không. Lợi dụng những lúc rảnh rỗi, chúng ta luôn mang theo bên mình quyển Đệ Tử Quy. Có quyển sách Cách Ngôn Chỉnh Bích, mỗi lần đi đâu tôi đều để ở trong túi xách, khi nào rảnh mang ra học thuộc vài câu, gọi là tích lũy lâu ngày thì giọt nước có thể xuyên đá. Không nên xem thường một ngày tích lũy mười phút, hai mươi phút, gọi là: "khoang vi hạn, khẩn dụng công, công phu đến, trệ tắc thông".

Chúng ta cùng xem chữ "hiếu" là chữ hội ý, bên trên là chữ "lão", bên dưới là chữ "tử". Lão là chỉ cho thế hệ trước, tử là chỉ cho thế hệ sau, thế hệ trước và thế hệ sau hợp thành một thể, chính là một chữ hiếu này. Chúng ta cùng nhau xem, thế hệ trước lúc nào cũng nhớ đến phải làm thế nào để dạy tốt cho thế hệ sau. Người làm cha mẹ hiện nay có được cái thái độ này hay không? Trong quá trình dạy học, tôi thường nghe được các vị phụ huynh có học lực không cao, nhưng họ đã bật mí ra tâm trạng của mình. Họ nói: "tôi chỉ hy vọng con của tôi không trở thành gánh nặng xã hội, đó là trách nhiệm cha mẹ của tôi đối với chúng". Học lực của họ không cao, nhưng khi họ nói câu này khiến tôi rất cung kính. Quí vị xem, họ hiểu được giáo dục tốt con cái là bổn phận cả đời này của họ.

Cha mẹ luôn luôn nghĩ đến phải dạy tốt con cái, nhưng dạy bảo con cái, nhất định phải có phương pháp tốt. Trung Quốc có một bài giáo dục triết học rất quan trọng, tựa đề là Lễ Ký-Học Ký, bên trong có nhắc đến thế nào là giáo dục: "giáo dã giả, trưởng thiện nhi cầu kỳ thất". Câu này đã nắm lấy được hai cái trục lớn của giáo dục. Ngày nay chúng ta muốn dạy tốt con cái, nhất định phải rõ ràng, phải dạy lớn cái thiện của chúng, sau đó phải phòng ngừa, thậm chí phải dạy bảo chúng những gì là sai lầm. Vì "cẩu bất giáo, tính nãi thiên", cho nên có rất nhiều trẻ nhỏ có những thói quen không đúng, chúng ta phải mau chỉnh đốn chúng trở lại. Chỉnh đốn lúc nào? Ngay tức thì, không chậm một giây, vì học cũng như chèo thuyền nước ngược, không tiến thì là lùi.

Các bạn! Chúng ta cùng suy xét một chút, trẻ nhỏ ngày nay có những thói quen gì, có những hành vi gì nhất định cần phải mau tu sửa? Các bạn! Xin nói ra nghe thử, các vị phải có kinh nghiệm hơn so với tôi. "Đốp chát cha mẹ". Nghe nói người xưa là nhất ngôn cửu đỉnh, con cái hiện tại cũng là nhất ngôn cửu đỉnh, nhưng chữ "đỉnh" này không giống nhau. Con cái hiện nay là đỉnh của đỉnh quay đầu, rất biết cãi lại. Tiếp theo còn gì nửa không? "Lười nhát, phản nghịch". Còn gì nữa không? "Tự tư". Còn gì nữa không? Vì sao đều là người nữ nói, còn phụ thân không hề phát hiện ra sao? Như vậy thì không được rồi, phải rất quan tâm đến con cái của mình. Còn nữa hay không vậy? "Qua loa". Nghĩa là không có trách nhiệm phải không? Chúng ta thêm một điều thì tốt, lục lục đại thuận. Thói quen xấu, cái nào là thói quen xấu? "Đời sống không có phép tắc". Qui luật của đời sống, chỉ sáu chữ này thì tốt. Đôi khi có nhiều bạn bè nhiều linh cảm, liệt kê ra mười loại tội trạng lớn.

Chúng ta ở Hải Khẩu thành lập Trung Tâm Quốc Học Khởi Mông, có rất nhiều phụ huynh đến thảo luận với chúng tôi vấn đề của con cái. Cũng may là diện tích của trung tâm rộng lớn, vì dùng để lên lớp, cho nên từ cửa chính đến văn phòng đại khái cũng phải đi 30 giây, tôi đi cùng với họ vào. Họ vừa thấy tôi liền thì liền thao thao bất tuyệt: "con của tôi tự tư, rất thích cãi lại, lại rất lười biếng, không hề chịu lắng nghe, luôn luôn cãi lại". Tôi sợ họ quá khát nước nên vội vàng nói: "xin mời ngồi, tôi rót một ly nước mời anh uống". Đợi anh ấy uống nước xong rồi, tôi liền bắt đầu hỏi anh ấy. Tôi nói: Con cái tự tư là kết quả, các bạn, nguyên nhân do đâu? Quí vị thấy có em bé nào khi vừa sanh ra, ở trên trán liền có hai chữ "tự tư" hay không? Con cái lười biếng là kết quả, nguyên nhân này do đâu? Quí vị có thấy qua trẻ nhỏ một hai tuổi nói: ôi không động đậy nỗi nữa? Có không? Một hai tuổi đều là hoạt bát chạy nhảy, vì sao sau đó lại biến ra lười nhát như vậy?

Chúng ta xem tiếp, con cái phản nghịch là kết quả, nguyên nhân này do đâu? Chúng ta cùng nhau suy nghĩ xem. Nghe nói phản nghịch này là bình thường, có cách nói này hay không? Có à? Nghe ai nói vậy? Phải tìm ra cho bằng được, dạy sai rồi. Xin hỏi 50 năm trước, quí vị có nghe thấy hai chữ phản nghịch này hay không? Lịch sử mấy ngàn năm của tổ tông ta, quí vị có thấy hai chữ phản nghịch này hay không? Quí vị xem đều không thấy qua. Lịch sử nhân loại hơn 4000 năm đều không phản nghịch. Chúng ta chỉ trong thời gian hai ba mươi năm liền sinh ra phản nghịch, quí vị xem có lợi hại không? Vì sao hơn 4000 năm trước không hề sanh ra thế hệ sau phản nghịch? Vì sao chỉ ngay trong mấy mươi năm lại vội sanh ra con cái phản nghịch? Không phải là ngẫu nhiên, vì con cái bây giờ không được là tiếp nhận giáo huấn của thánh hiền, không được tiếp nhận dạy bảo hiếu để, chúng không có hiếu tâm, không có tâm cung kính, đương nhiên hành vi ngôn ngữ đối với cha mẹ sẽ có mạo phạm.

Tôi nhớ, tôi rất thận trọng hỏi mẹ tôi: "Mẹ ơi! Con có phản nghịch hay không". Làm cho mẹ tôi nghĩ đến nữa ngày. Không hề có! Thái độ của chúng ta đối với phụ thân như thế nào? Vừa kính vừa sợ, rất tôn kính, lại rất sợ sệt, cho nên phụ thân đều là rất uy nghiêm. Khi chúng ta rất kính sợ đối với phụ thân, thì không thể nào dám phản nghịch. Vì sao phụ thân có thể làm cho chúng ta kính sợ đối với ông vậy? Quan trọng nhất là ngôn hành đồng nhất. Ông rất hiếu thảo, ông làm gương tốt để cho chúng ta xem, cho nên ngay từ nhỏ thái độ đối với phụ thân chính là tôn kính, không thể nào có phản nghịch.

Vì vậy, nếu con cái hiện nay có thể phản nghịch, chúng ta làm phụ huynh phải suy xét lại, vì sao con cái đối với chúng ta không có tâm cung kính? Có khả năng chúng ta nói một đường lại làm một nẻo, ở đó đánh bạc nhưng lại nói với con: mau đi học bài , ta đếm đến ba! Đứa con vẫn không muốn rời khỏi, từ từ rời khỏi màn hình ti vi, còn đứng ôm lấy vách tường, không muốn rời khỏi. Người mẹ rất tức giận nói: Nhắc lại lần cuối, nếu không thì ta sẽ mang roi ra ngay. Đứa con không cam tâm đi lên trên lầu. Khi chúng ngồi trên ghế, xin hỏi, thân thể của chúng ngồi ngay trước bàn sách, tâm của chúng ở chỗ nào? Truyền hình. Sao quí vị biết! đều ở trong tiết mục của truyền hình, không biết là vai diễn của người nam như thế nào, vai nữ như thế nào? Cho nên khi cha mẹ không làm tấm gương để cho chúng xem, nội tâm của chúng có phục hay không? Không phục. Quí vị nói với con là khi nói chuyện với cha mẹ phải lễ phép, vậy khi quí vị nói chuyện với ông bà có lễ phép hay không? Khi những việc không phục dần dần tích lũy, đến một ngày nào đó bộc phát. Đến khi thân của chúng cao giống như thân của quí vị, nắm tay cũng lớn như nắm tay của quí vị, chúng có còn nghe lời của quí vị nữa hay không? Chúng sẽ không nghe lời quí vị nữa. Cho nên phản nghịch là kết quả, căn nguyên là con cái từ nhỏ không có sanh khởi tâm hiếu kính, tâm cung kính đối với cha mẹ, đó là nguyên nhân căn bản. Nguyên nhân này cộng thêm vào hoàn cảnh bên ngoài rất nhiều ô nhiễm, chúng đi bắt chước những bạn học không tốt, bè bạn không tốt, đến sau cùng hiện tượng phản nghịch sẽ càng ngày càng nhiều. Cho nên, nếu muốn hiện tượng phản nghịch tiêu mất, quan trọng nhất là phải kéo dài giáo dục thánh hiền, sau đó phụ huynh phải hiểu được lấy mình làm gương, làm tấm gương tốt cho trẻ nhỏ.

Chúng ta tiếp tục xem "tự tư" hình thành như thế nào? Các bạn! Bắt đầu từ hôm nay, khi bạn thường gặp phải những sự việc này, bạn hãy nghĩ, hôm nay đồng sự chửi ta là kết quả, nguyên nhân ở chỗ nào? Hôm nay con của người khác dạy được tốt là kết quả, nguyên nhân này do đâu? Hôm nay vợ chồng người ta chung sống hòa vui là kết quả, nguyên nhân này do đâu? Từng giờ từng phút bạn hiểu được đi tìm nguyên nhân, vậy thì mỗi ngày bạn đều đang thêm lớn trí huệ. Khi bạn tìm ra nguyên nhân thì liền có thể tùy bệnh mà cho thuốc, thì nhiều tình huống có thể chuyển biến phát triển theo chiều hướng tốt.

Chúng ta hồi tưởng lại một chút, hôm nay vợ chồng và con cái bạn cùng nhau ăn cơm, ông bà nội cũng có mặt, người mẹ gắp một đũa thức ăn đầu tiên lên, các bạn, cho ai ăn vậy? Con. Đáp án chính xác, xin vỗ tay tán thưởng! Đây là hiện tượng phổ biến, thế nhưng khi gắp đũa thức ăn này sẽ sanh ra hiệu quả gì? "Tiểu Minh à! Đây là mẹ đặc biệt nấu để cho con ăn đây, ăn nhiều một chút nhé". Ông bà nội nhìn thấy rồi cũng không để thua kém: "Cháu nội à, món ngon ăn này cũng rất ngon", ông bà nội cũng giúp cháu gắp thức ăn. Thức ăn của ai tràn đầy? Cháu nội! Vì vậy trong một gia đình ai là lớn nhất? Cháu nội là lớn nhất. Như vậy có điên đảo hay không? Đã điên đảo rồi thì con cái cũng liền điên đảo, như vậy có hợp lý hay không? Cho nên, nếu hết thảy mọi người đều phải phục vụ chúng thì chúng liền trở thành hoàng đế nhỏ, công chúa nhỏ. Xin hỏi, đặc biệt của hoàng đế nhỏ cùng công chúa nhỏ là gì nào? Tự tư. Bởi vì tất cả mọi người đều phục vụ chúng, cho nên chúng chỉ nghĩ đến chính mình. Tục ngữ có câu: "làm bạn với vua như làm bạn với hổ". Vì vậy trẻ nhỏ hiện tại tánh tình đều rất nông nỗi, khi bạn hết mực nuông chìu chúng, mười việc thì vừa lòng chúng đến chín, việc thứ mười không chìu chúng thì chúng sẽ khóc la quấy rầy. Bạn lại không có nguyên tắc, chúng vừa giận thì bạn lại nói: "được rồi, được rồi, sẽ mua cho con", vậy thì chúng liền thắng thế lấn chiếm, bạn sẽ từng bước nhượng bộ. Cho nên, các bạn, dạy trẻ nhỏ phải bắt đầu từ chỗ nào? Ngay từ chỗ gắp thức ăn, đại học vấn ở ngay chỗ nhỏ này. Mỗi động tác đều là tấm gương cho con cái học tập. Hôm nay khi bạn gắp thức ăn, lập tức gắp cho cha mẹ bạn: "cha ơi, ăn nhiều một chút". Con cái nhìn thấy rồi thì không thể nói: "Cha ơi! Sao cha không nghĩ đến con". Không thể. Chúng nhìn thấy phụ thân của mình đang hành hiếu đạo, trong lòng chúng sẽ rất cảm động, vì mỗi một người đều có tâm thiện. Trong Đại Học nói: "biết được trước sau thì gần với đạo vậy". Làm bất cứ việc gì, thứ tự trước sau đúng thì bạn mới xây dựng được cái đạo. Vì vậy bạn gắp thức ăn đúng thì bạn liền dạy cho con mình đạo làm con một cách chính xác.

Khi chúng ta mở tu lạnh, lấy trái cây ra, đưa cho ai ăn trước? Cha của tôi đã lấy trái cây đúng. Nếu như khi tôi còn nhỏ, phụ thân tôi lấy trái cây sai, vậy thì hôm nay tôi không thể đứng ở đây nói chuyện cùng với các vị. Sai một ly đi ngàn dặm. Bạn nói: "thầy Thái ơi, có nghiêm trọng đến như vậy hay không? Lấy trái cây thôi mà có thể ảnh hưởng lớn đến như vậy à?" Có ảnh hưởng hay không? Thật có. Từ nhỏ chúng tôi nhìn thấy cha mẹ lấy đồ từ trong tủ lạnh ra, đưa cho ông bà nội ăn trước, chúng tôi rất tự nhiên liền sẽ bắt chước, liền học theo. Kỳ thật, tôi rất có khả năng biến thành bại gia chi tử, các vị nhận ra hay không? Vì tôi là con một, lại là cháu đích tôn, lại là chắt đích tôn, bởi vì ông nội của tôi cũng là trưởng tử. Tôi nhớ lại lúc tôi còn nhỏ, đi tảo mộ cho bà cố nội tôi, vào lúc đó hai ba tuổi. Khi quỳ xuống đầu ngẩng lên, đột nhiên nhìn thấy hai chữ thì cặp mắt sáng lên, nhìn thấy tên của chính mình khắc ở hàng thứ nhất trên bia mộ, đột nhiên ngẩng đầu thẳng người, có lòng trách nhiệm, về sau hưng suy của gia tộc này chính mình phải tận tâm tận lực. Cho nên người xưa xem trọng trưởng tử, xem trọng trưởng tôn, không phải không có đạo lý. Vì mỗi người, con cháu ngay đời này của họ phải có người làm tấm gương tốt dẫn dắt chúng, như vậy gia tộc mới có thể hưng thịnh. Nếu như cha mẹ tôi cưng chìu tôi, ông nội bà nội cũng cưng chìu tôi, vậy thì tôi không thể nào có được ngày hôm nay, biết học tập đạo của thánh hiền, mà có thể đã lưu lạc không biết đến nơi nào rồi. Cho nên giáo dục con cái rất quan trọng.

Phụ huynh hiện tại lấy trái cây ra, không biết là có đưa cho ông bà nội ăn trước hay không? Tôi còn nghe nói có một số bà mẹ mua một số trái cây rất đắt tiền, sau đó cất giấu nó đi. Vì sao có một số bạn mỉm cười vậy? Có phải trong lòng bạn cũng có điều này chăng? Đem cất nó đi. Khi ông nội bà nội đi ngủ thì liền lấy nó ra: "con ơi mau đến đây, đây là mẹ đặc biệt mua cho con ăn đó". Con trai ăn rất là hứng thú. Chúng cũng học được rất triệt để, người tính không bằng trời tính, cho nên về sau chúng có tiền thì mua trái cây cho ai ăn? Cho con của chúng ăn. Có một số bạn lập tức trả lời là mua cho vợ chúng ăn. Bạn dùng tâm ác thì con của bạn liền học được tâm ác, chứ không phải học được tình nghĩa, ân nghĩa, cho nên chúng ta vẫn phải theo thiên đạo mà đi, phải biểu diễn hiếu đạo, khải phát cái tâm vốn thiện của con cái.

Như vậy, cái "tự tư" này, hiện nay tìm được căn nguyên của vấn đề, vẫn là từ hiếu đạo, vẫn là từ chỗ nghĩ tới người khác. Chúng ta làm cha mẹ phải làm gương. Các bạn! Nếu như con cái chúng ta đã hơn mười tuổi rồi thì còn kịp nữa hay không? Bạn phải tin tưởng câu thứ nhất trong Tam Tự Kinh: "nhân chi sơ, tánh bổn thiện". Kỳ thật đều không thể, người khác không thể thay đổi, mà là chính mình bị chính mình công kích trước tiên. Chính mình không tin tưởng, ngay khi bạn không có lòng tin, rất nhiều việc bạn nhất định sẽ làm không được.

Chúng ta có rất nhiều tiết giảng ở đại lục, người tham dự đến từ các giai cấp trong xã hội, tuổi tác khác nhau. Tôi nhớ, có rất nhiều học sinh trung học cũng đến, có một học sinh trung học đến lớp năm ngày liền, mỗi ngày đi về đều có tiến bộ rất lớn. Dì của chú cảm thấy rất thắc mắc, vì sao đứa trẻ mười mấy tuổi, nghe giảng năm ngày thì có được thay đổi lớn như vậy. Đến ngày thứ năm, dì của chú liền đi đến chỗ chúng tôi lên lớp để tìm chúng tôi, đúng lúc chúng tôi đã đi khỏi rồi. Cô lại đến khách sạn hỏi được số điện thoại của chúng tôi. Sau đó cô liền gọi điện đến. Cô nói: cháu của tôi mỗi ngày đến lớp học về đều có tiến bộ rất lớn, bất luận là đối với cha mẹ hay đối với người trong nhà, thái độ đều rất tốt. Cô cảm nhận được văn hoá xưa đích thực là có sức mạnh rất lớn. Cho nên cô hỏi: con của tôi một đứa hai tuổi, một đứa bốn tuổi, có thể giao cho các vị dạy hay không? Quí vị xem, phụ huynh hiện nay khi gặp được cái tốt, lập tức không nghĩ đến chính mình làm trước, liền đẩy ngay cho thầy giáo. Chúng tôi liền nói với cô ấy: Những vị thầy giáo này của chúng tôi đều từ Hải Khẩu, từ Thẩm Quyến đến, một nơi quá xa. Rốt cuộc vị mẫu thân này nói: "không hề gì, tôi từ Bắc Kinh sẽ đưa chúng đến Thẩm Quyến". Cho nên đích thực là đứa trẻ hơn mười tuổi cũng có thể nhận được huân tu rất tốt.

Còn có một vị nam sĩ khoảng 40 tuổi, khi tôi giảng ở Thiên Mục Sơn Hàng Châu, ông được đơn vị chủ quản sắp đặt, đến làm bảo vệ cho tôi. Bởi vì trên núi chúng tôi có đến bốn năm trăm người, anh giúp tôi ngăn lại một ít chướng ngại. Như vào lúc tôi cần phải nghỉ ngơi thì anh ấy nói: "thầy giáo cần phải nghỉ ngơi, hiện tại không tiện nói chuyện". Anh ấy giúp tôi xử lý những việc này, hơn nữa anh ấy còn học qua võ thuật, anh đã làm qua hơn mười năm cảnh vệ. Khi anh nghe giảng được ba ngày, khi giảng xong mời chúng tôi đi ăn cơm. Trên đường đi anh liền nói: "quá tốt rồi, quá tốt rồi, thật sự quá tốt!". Đích thực là chúng tôi cũng không biết anh đang nói gì, thế nhưng chỉ cảm thấy nội tâm của anh rất hoan hỷ. Ngay khi đến nhà ăn, anh liền nói:"thầy Thái ơi, tâm trạng hiện tại của tôi chỉ có thể dùng lời nói của trẻ nhỏ ba tuổi để biểu đạt, chính là quá tốt rồi". Tiếp theo anh nói: "tôi đã sống qua 40 năm rồi, cuối cùng tôi biết đời sống của tôi sai ở chỗ nào". Kỳ thật, chúng tôi nghe câu nói này của anh ấy, trong lòng cảm thấy rất là chua sót. Một nam tử hán 40 tuổi, không phải anh ấy không muốn học mà là không có người dạy. Nếu không bạn thấy thái độ của anh tốt như vậy, học liền thì sẽ giống như Xích Tử, rất hoan hỉ. Anh nói, cuối cùng anh đã biết người vợ tại vì sao ly hôn với anh, vì sao con cái không thể nói chuyện với anh, đồng sự thì có một cự ly cách xa với anh, đều rất sợ anh, cuối cùng anh đã tìm ra được vấn đề. Khi anh quay về, việc thứ nhất là phải tìm người vợ trước của anh để giải bày. "Nhân phi thánh hiền, thục năng vô quá, quá nhi năng cải, thiện mạc đại yên". Đến ngày thứ tư, buổi sáng ăn cơm, anh nói: "thầy Thái ơi, thầy hãy ngồi đây một chút, tôi nói với thầy một chút". Tôi liền cảm thấy không khí là lạ.

Tốt rồi, chúng ta chỉ học đến đây thôi. Đến lần giảng sau sẽ đem cái đáp án này nói với mọi người. Cảm ơn các vị.

Hết tập 6

opN