Tìm hiểu về ngành HẢI QUAN:

Thursday, 28. May 2009, 14:11:17

Mywork

Hoạt động của nhà nước ở cửa khẩu, trên lãnh thổ của một nước dùng các biện pháp mang tính chất quan thuế hay phi quan thuế (như kiểm tra, kiểm soát hàng hoá xuất nhập khẩu,thu thuế xuất nhập khẩu; điều tra chống buôn lậu); nhằm bảo hộ, phục vụ và thúc đẩy phát triển sản xuất trong nước, đẩy mạnh xuất khẩu và tăng sức cạnh tranh của hàng hoá xuất khẩu; góp phần bảo vệ lợi ích và chủ quyền kinh tế, an ninh quốc gia, an toàn xã hội.

Trên thế giới, HQ có lịch sử rất lâu đời, từ khi có buôn bán trao đổi hàng hoá giữa các khu vực địa lí khác nhau, các quốc gia đã có hoạt động HQ và cơ quan HQ. Những hoạt động HQ được ghi lại trong các di tích lịch sử ở Ai Cập cổ đại (thế kỉ 17 - 16 tCn.). Trong thời kì Hi Lạp và La Mã cổ đại, cũng như trong thời kì phong kiến, HQ luôn giữ vai trò quan trọng để thu tiền cho ngân sách nhà nước. Lúc đầu, hoạt động của HQ thuần tuý mang tính chất tài chính. Đến khi xuất hiện chủ nghĩa tư bản, bên cạnh chức năng truyền thống đó, HQ đã có thêm chức năng mới, trong đó quan trọng nhất là chức năng bảo hộ sản xuất trong nước, bảo vệ lợi ích của tư bản dân tộc. Trong quá trình phát triển kinh tế và liên kết kinh tế giữa các nước Châu Âu, hình thức liên minh thuế quan đã ra đời. Các liên minh thuế quan này đóng vai trò quan trọng trong việc thống nhất các thành bang thành một quốc gia thống nhất như Liên minh Thuế quan Đức thời kì 1841 - 88. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động thương mại quốc tế, các quốc gia trên thế giới đã tìm cách hợp tác với nhau trong lĩnh vực HQ nhằm tiêu chuẩn hoá, đơn giản hoá và thống nhất hoá các thủ tục, luật lệ HQ, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, đồng thời đạt hiệu quả cao hơn trong hoạt động điều tra chống buôn lậu. Từ yêu cầu thực tế đó, năm 1950, Hội đồng Hợp tác Hải quan (nay là Tổ chức Hải quan Thế giới) ra đời. Ngày nay, trên thế giới đang tồn tại nhiều tổ chức kinh tế mà thực chất là các liên minh thuế quan do các nước lập ra để nâng cao hiệu quả hợp tác kinh tế giữa các nước thành viên, đồng thời đối phó với sức cạnh tranh ngày càng tăng trên thị trường quốc tế. Các khối kinh tế hay các liên minh thuế quan nổi tiếng, nhất là Cộng đồng Kinh tế Châu Âu (EEC), Hiệp hội Mậu dịch Tự do Châu Âu (EFTA) và các liên minh mới thành lập gần đây nay mới chuyển thành khối kinh tế như Khu vực Thị trường Tự do Bắc Đại Tây Dương (NAFTA), Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN), Hiệp hội Mậu dịch Tự do Châu Á (AFTA)...

Ở Việt Nam, HQ có lịch sử phát triển tương đối sớm. Từ thế kỉ 10, nhà nước phong kiến Việt Nam đã tiến hành thu thuế đối với hàng hoá xuất nhập khẩu và lập ra các trạm, với các chức quan chuyên trách, trong đó trạm nổi tiếng và quan trọng nhất thời đó là Vân Đồn (ở Hồng Gai, Quảng Ninh ngày nay). Nhà Nguyễn lập hẳn một bộ máy "Thuế binh" để trông coi việc thuế khoá. Các bộ luật ban hành dưới các triều đại phong kiến như "Lê triều hình luật" (Bộ luật Hồng Đức) dưới thời Hậu Lê hay "Hoàng triều luật lệ" (Bộ luật Gia Long) dưới triều Nguyễn đều có các điều khoản về quản lí xuất nhập khẩu và chống buôn lậu. Ngày 10.9.1945, Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hoà kí Sắc lệnh số 27/SL thành lập "Sở thuế quan và thuế gián thu". Do điều kiện Kháng chiến chống Pháp, nhiệm vụ chủ yếu của ngành thuế quan trong thời kì đó là bao vây kinh tế địch, kiểm soát việc trao đổi hàng hoá giữa vùng tự do và vùng tạm chiếm, chống buôn lậu xa xỉ phẩm ngoại hoá và tích cực thu thuế nhập nội, thuế gián thu đánh vào một số hàng hoá lưu thông ở vùng tự do. Sau hoà bình lập lại (1954), Sở thuế quan và thuế gián thu đổi thành Sở Hải quan thuộc Bộ Công thương. Điều lệ hải quan được ban hành năm 1960. Năm 1984, Tổng cục Hải quan được thành lập, trực thuộc Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ). Hoạt động HQ bước đầu được luật hoá trong Pháp lệnh hải quan ban hành 24.2.1990, thay thế cho Điều lệ hải quan. Tháng 7.1993, Hải quan Việt Nam gia nhập Tổ chức Hải quan Thế giới và đã có nhiều hoạt động mang lại hiệu quả thiết thực trong khuôn khổ của tổ chức này.