1. Urutane Turunan
a. Urutane Mudhun Diwiwiti Saka Bapak / Ibu
b. Urutane Munggah Diwiwiti Saka Anak
***
2. Urutane Sedulur
Nomor 1 : Pembarep
Nomor 2 : Panggulu
Nomor 3 : Pandhadha
Kakang Ragil : Sumedhi
Ragil : Wuragil
***
3. Prenahe Sedulur
1. Sadulur
Kang tunggal bapak ibu
Saudara
2. Sadulur misanan
Sadulur tunggal embah; nakdulur
Saudara satu kakek nenek; sanak keluarga
3. Sadulur mindhoan
Sadulur tunggal buyut
Saudara satu buyut
4. Keponakan
Anake sadulur tuwo utowo sadulur enom
Anaknya saudara tua atau saudara mura
5. Putu
Anake anak
Anaknya anak
6. Putu keponakan
Anake keponakan
Anaknya keponakan
7. Paklik
Adhine bapak utowo ibu (lanang)
Paman
8. Bulik
Adhine bapak utowo ibu (wadon)
Bibi
9. Pakdhe (uwa)
Kangmase bapak utowo ibu (lanang)
Kakak laki-lakinya bapak atau ibu (laki-laki)
10. Budhe (uwa)
Mbakyune bapak utowo ibu (wadon)
Kakak perempuannya bapak atau ibu (perempuan)
11. Maratuwo
Wong tuwane bojo
Orang tuanya istri atau suami
12. Anak mantu
Bojone anak
Istri atau suaminya anak
13. Putu mantu
Bojone putu
Istri atau suaminya cucu
14. Besan
Wong tuwane mantu
Orangtuanya menantu
15. Ipe
Sadulure bojo
Saudaranya istri atau suami
16. Pripean
Sadulure bojo
Saudaranya istri atau suami
17. Sadulur kuwalon
Sadulur tunggal bapak seje ibu, utowo tunggal ibu seje bapak
Saudara satu bapak beda ibu, atau satu ibu beda bapak
18. Bapak kuwalon
Dudu bapakne dhewe
Bukan ayahnya sendiri
19. Anak angkat
Bocah liya sing diakoni anak
Bocah lain yang diakui anak
20. Tunggal Banyu
Sedulur tunggal guru
21. Tunggal Welat
Sedulur tunggal bapak ibu
4. Arane wong
* Jaka
Bocah lanang kang wis diwasa (durung rabi)
Bocah laki-laki yang sudah dewasa (belum menikah)
* Prawan
Bocah wadon kang wis diwasa (durung omah-omah)
Bocah perempuan yang sudah dewasa (belum berumah-rumah)
* Jaka jebug
Jaka sing wis tuwo
Laki-laki yang belum menikah yang sudah tua
* Prawan gendhor
Prawan sing wis kliwat ing mangsa (kasep)
Perawan yang sudah terlambat di waktunya (terlambat)
* Prawan sunthi
Prawan cilik (prawan kencur)
Perawan kecil (perawan kencur)
* Randha
Wong wadon sing wis ora duwe bojo
Orang perempuan yang sudah tidak punya suami
* Randha tanggung
Randha sing isih enom
Janda yang masih muda
* Wulanjar
Randha sing isih enom durung duwe anak
Janda yang masih muda belum punya anak
* Randha kisi
Randha sing duwe anak lanang
Janda yang punya anak laki-laki
* Randha kasihan
Randha mlarat sing akeh anake
Janda miskin yang banyak anaknya
* Randha keringan
Randha sing sugih
Janda yang kaya
* Randha menter
Randha kang panganggone sarwa apik
Janda yang tempatnya serba baik
* Dhudha
Wong lanang sing wis ora duwe bojo
Laki-laki yang sudah tidak punya istri
* Dhudha kembang
Dhudha sing isih enom durung duwe anak
Duda yang masih muda belum punya anak
* Dhudha kawuk
Dhudha wis tuwa
Duda yang sudah tua
* Dhudha bangsong
Dhudha mlarat sing sugih anak
Duda miskin yang kaya anak
* Dhudha kalung
Dhudha sing duwe anak wadon sing bisa ngopeni.
Duda yang punya anak perempuan
* Kaki nini
Wong lanang wadon sing wis tuwa banget
Orang laki-laki perempuan yang sudah tua sekali
* Nyai, nyi
Wong wadon kang diajeni
Perempuan yang dihormati
5. Sebutane Bocah
• Ontang-anting
Anak siji lanang
Anak satu laki-laki
• Uger-uger lawang
Anak loro lanang kabeh
Anak dua laki-laki semua
• Cukit dulit
Anak telu lanang kabeh
Anak tiga laki-laki semua
• saramba
Anak papat lanang kabeh
Anak empat laki-laki semua
• pandhawa
Anak lima lanang kabeh
Anak lima laki-laki semua
• Unting-unting
Anak siji wadon
Anak satu perempuan
• Kembang sepasang
Anak loro wadon kabeh
Anak kedua perempuan semua
• Gotong mayit
Anak telu wadon kabeh
Anak tiga perempuan semua
• sarimpi
Anak papat wadon kabeh
Anak empat perempuan semua
• pancagati
Anak lima wadon kabeh
Anak lima perempuan semua
• Kedhana-kedhini
Anak loro lanang wadon
Anak dua laki-laki perempuan
• Sendhang kaapit pancuran
Anak telu, lanang-wadon-lanang.
Anak tiga, laki-laki perempuan laki-laki
• Pancuran kaapit sendhang
Anak telu, wadon-lanang-wadon
Anak tiga, perempuan laki-laki perempuan
• Keblat papat
Anak papat lanang wadon
Anak empat laki-laki perempuan
• sapasar
Anak lima lanang wadon
Anak lima laki-laki perempuan
• Ipil-ipil (pipilan)
Anak lima, lanang siji
Anak lima, laki-laki satu
• padangan
Anak lima, wadon siji
Anak lima, perempuan satu
•Pandhawa nyandhangi
Anak nem, wadon siji waruju
Anak enam, perempuan satu paling belakang
• kembar
Anak loro lanang kabeh utowo wadon kabeh laire bareng
Anak dua laki-laki semua atau perempuan semua lahir bersama
• dhampit
Anak loro lanang lan wadon laire bareng
Anak dua laki-laki dan perempuan lahir bersama
• Gilir kacang
Anak akeh, giliran lanang wadon
Anak banyak, giliran laki-laki perempuan
• Lumpat kidang
Anak akeh, ora giliran lanang wadon
Anak banyak, tidak bergiliran laki-laki perempuan
• garendhel
Anak lanang pirang-pirang kang waruju/ragil wadon (utowo kosok baline)
Anak laki-laki banyak sekali yang belakangan perempuan (atau kebalikannya)
• gendhong
Anak lanang pirang-pirang, kang tengah wadon
Anak laki-laki banyak, yang tengah perempuan
• pathok
Anak wadon pirang-pirang, kang tengah lanang
Anak perempuan banyak, yang tengah laki-laki
• sumarak
Anak pirang-pirang, sing lanang luwih akeh
Anak banyak, yang laki-laki lebih banyak
• anggana
Anak akeh, sing urip keri siji.
Anak banyak, yang hidup tinggal satu
• cemani
Bocah ireng mulus
Bocah hitam mulus
• Wungle, bule
Bocah putih mulus
Bocah putih mulus
• Gondhang kasih
Anak loro seje pakulitane, siji putih siji ireng
Anak dua beda kulitnya, satu putih satu hitam
• Julung kembang
Bocah lair bareng plethek ing srengenge
Bocah lahirnya bersamaan waktu terbit matahari
• Julung sungsang
Bocah lair wektu bedhug awan.
Bocah lahir waktu tengah hari
• Julung sarab
Bocah laire ngarepake surup srengenge
Bocah lahirnya akan menjelang malam
• Jurung caplok
Bocah laire barengi surupe srengenge
Bocah lahirnya bersamaan jelang malam
• margana
Bocah lair pinuju ibune ing lelungan
Bocah lahir menuju ibunya di pergian
• Wuyungan
Bocah lair pinuju ana perang (gegeran)
Bocah lahir menuju ada perang (peristiwa)
• wahana
Bocah lair pinujo ibune ana ing pasamuwan
Bocah lahir menuju ibu ada di ketamuan
• jempina
Bocah lair durung wektune (umpamane 7 sasi)
Bocah lahir sebelum waktunya (misalnya 7 bulan)
• yatim
Bocah sing lair ora menangi bapake
Bocah yang lahir tidak ada bapaknya
• lola
Bocah sing wis ora duwe bapa biyung
Bocah yang sudah orang tidak punya bapak ibu
• Pambaren
Anak sing nome rsiji
Anak yang nomor pertama
• Panggulu
Anak sing nomer loro
Anak yang nomor kedua
• Pandhadha
Anak sing nomer telu
Anak yang nomor ketiga
• Sumendhi
Kakang wuragil utowo kakangane anak ragil
Kakak anak belakang atau kakaknya anak yang belakang
• Wuragil, waruju
Anak sing keri dhewe
Anak yang paling belakang
***
6. Candrane Perangan Awak
1. Alise nanggal sepisan
2. Astane nggendhewa gadhing
3. Athi-athine ngudhup turi
4. Bangkekane nawon kemit
5. Bathuke nyela cendhani
6. Bokonge manjang ilang
7. Cahyane sumunar
8. Drijine mucuk eri
9. Godhege simbar rumembun
10. Gulune angelung gadhung
11. Gulune ngolan-olan
12. Idepe tumenga tawang
13. Irunge ngudhup mlathi
14. Irunge kencana pinatar
15. Janggute Nyangkal Putung
16. Kempole ngembang pudhak
17. Kempole nyuthang walang
18. Lakune kaya macan luwe
19. Lambene nggula sathemlik
20. Lambene nyigar jambe
21. Lambene manggis karengat
22. Lembehane mblarak sempal
23. Lengene nggendewa pinenthang
24. Mripate blalak-blalak
25. Mripate liyep lindri
26. Pakulitane ngulit langsep
27. Pamulune bengle kairis
28. Pamu
29. Pawakanae sedhet singset
30. Pipine nduren sajuring
31. Polatane ruruh jatmiko
32. Praene ndamar kanginan
33. Pundhake nraju mas
34. Rambute ngandhan-andhan
35. Rambute ngembang bakung
36. Sinome micis wutah
37. Sinome mbibis mabur
38. Susune nyengkir gadhing
39. Swarane Ngombak banyu
40. Ulate damar kanginan
41. Untune mijil timun
42. wentise mukang gangsir
7. Cacading Awak
1 Apus Sikile Kaki
2 Bekel Wetenge Perutnya
3 Belang Kulite Kulit
4 Belong Pilingane Pilingan
5 (m) bembeng Bangkekane Punggung
6 Banjo Sirahe Kepala
7 Bindheng Swarane Suara
8 Bisu Gunemane Bicara
9 Blawur Mripate Mata
10 Bodong Wudele Pusar
11 Brintik Rambute Rambut
12 Brojol Pundhake Pundak
13 Bucu Gegere Punggung
14 Budheg Kupinge Telinga
15 Bujel Drijine Jari
16 Burik Raine Muka
17 Busik Kulite Kulit
18 Buthak Sirahe Kepala
19 Cedhal Ilate Lidah
20 Ceko Tangane Tangan
21 Crapang Brengose Kumis
22 Dawir Kupinge Telinga
23 (n) dengkek Gegere Punggung
24 Dhekik Pipine Pipi
25 Dhengkak Dhadhane Dada
26 Dhengkling Sikile Kaki
27 Dhingklang Sikile Kaki
28 (n) domble Lambene Bibir
29 (n) dongos Lambene Bibir
30 Ekar Lakune Jalan
31 (ng) gandhen Sirahe Kepala
32 (ng) gandhul Lambene Bibir
33 Gejig Sikile Kaki
34 Gembil Pipine Pipi
35 Gingsul Untune Gigi
36 Gloyoran Sikile Kaki
37 Griwing Untune Gigi
38 Groyok Gunemane Bicara
39 Grumping Irunge Hidung
40 Gugut Untune Gigi
41 Impur Sikile Kaki
42 Kakkong Pawakane Badan
43 Kemeng Swarane Suara
44 Kampong Pipine Pipi
45 Kempot Pipine Pipi
46 Kera Mripate Mata
47 Kithing Drijine Jari
48 Klungsur Pipine Pipi
49 Kokop Cangkeme Mulut
50 Konge; Pawakane Badan
51 Kuwaga Tangane Tangan
52 Lamur Mripate Mata
53 Manyul Bathuke Dahi
54 Mecucu Cangkeme Bibir
55 Mining-mining Pipine Pipi
56 Mlolo Mripate Mata
57 Mlongo Cangkeme Bibir
58 Mringis Untune Gigi
59 Mringkus Dhadhane Dada
60 Mrongos Cangkeme Bibir
61 Ngungkal gerang Tlapake Telapak
62 Nonong Bathuke Dahi
63 Nyambel wijen Rambute Rambut
64 Nyanthis Janggute Janggut
65 Nyenthing Bokonge Bokong
66 Nyeprok Irunge Hidung
67 Nyongot Lambene Bibir
68 Nyoro Cangkeme Bibir
69 Panggel Gulune Leher
70 Pelo Gunemane Bicara
71 Pengkor Sikile Kaki
72 Perot Cangkeme Bibir
73 Perung Kupinge Telinga
74 Pesek Irunge Hidung
75 Pethak Sirahe Kepala
76 Pincang Mlakune Jalan
77 Sangkuk Gegere Punggung
78 Sinter Mripate Mata
79 Siwil Drijine Jari
80 Suwing Lambene Bibir
81 Tepos Bokonge Bokong
82 Wungkuk Gegere Punggung
83 Wusu Gegere Punggung
84 Wuta Mripate mata
***
8. Munggah Kebiasaane Awak
Awake : Seger, Aras-arasen, Greges, Ndhredheg
Atine : Sumendhal, Mangkel, Ayem, Gragapan, Dheg-dhegan, Anyel, Giris
Boyoke : Jimpe, Pegel, Linu
Bathuke : Anget, Adhem, Sumer, Cenat-cenut
Cangkeme : Clongopan, Glagepan, Klangopan, Pringisan, Mecucu, Lumpangen, Nyomak-Nyamik
Dlamakane : Pedhes
Dhadhane : Ampeg, Ndhrodhog, Mengeh-mengeh, Sesek, Sumpek, Cedut-cedut
Gorokane : Kesereten, Ngorong, Pancingen, Garing
Gulune : Cengeng, Gela-gelo
Githoke : Mrindhing, Mengkorog
Getihe : Mancur, Dleweran, Masur-masur
Guyune : Cekakakan, Cekikikan, Cengengesan, Gergeran, Drengesan, Mekaka, Mesem
Irunge : Cengar-cengir, Pilek, Sentrap-sentrup
Ilate : Melet, Gomen, Kemecer
Kupinge : Brebegen, Mbengung, Mbenging
Kalamenjinge : Munggah-medhun, Cegukan
Kringete : Dleweran, Gobyos
Lambene : Garing, Gomen, Klametan, Mecep, Ngawet, Ngintip, Kepedhesen
Lakune : Banter, Akas, Rindhik
Luhe : Crocosan, Dleweran
Mripate : Kriyap-kriyip, Jelalatan, Pendirangan, Petpetan, Mlolo, Mlorok, Mlirik, Melek, Merem, Ketok, Rembes, Plerak-plerok
Playune : Kebat, Banter, Alon, Rikat
Pikirane : Bingung, Jibeg, Sumpeg
Pilingane : Cekot-cekot, Cenut-cwnut
Rambute : Krembyahan, Mbrodol, Rontok
Raine : Pucet, Sumringah
Sirahe : Benjol, Benjut, Mangut-mangut, Manthuk-manthuk, Gela-gelo, Ngelu, Mumet, Puyeng
Swarane : Gumrenggeng, Kemrisik, Pating Bengok, Lirih
Tangane : Jowal-jawil, Keju, Linu, Jepapangan, Jimpe, Gemeter, Kranggehan
Tatune : Perih, Dleweran Getih
Tandange : Trampil, Cekat-ceket, Cukat Tringginas
Sikile : Ngosek, Gringgingen, Pekakangan, Ngethok, Kesed, Jimpe, Cekakaran
Wetenge : Kuwaregen, Krucuk, Kroncongan, Senep, Mules, Klemekeren, Perih, Luwe, Kembung, Sunduken
Untune : Cekot-cekot, Kemeng, Gowang
Watuke : Jegar-jegor, Ngikil, Siji-loro, Arang-arang
***
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro