Bài họa của Vua Thành Thái:

1

Vợ hỡi vợ ! con hỡi con

Cách nhau trăng khuyết lại trăng tròn

Ruột tằm đòi đoạn như tơ bủa

Nước mắt từng phen luống nỉ non

Xót nỗi tha hương trời thẳm thẳm

Chạnh niềm cố quốc núi thon von

Trách ai chích mát lòng chim cá

Vàng đá xui nên phải mỏi mòn.

2

Mỏi mòn con mắt góc trời Âu

Lủi thủi quê người trôi nổi đâu

Góc bể mai chiều cam dạ giận

Chân trời khuya sớm héo gan sầu

Ba sinh lỡ dở đường duyên nợ

Muôn dăm phôi pha đám lửa dầu

Ngẫm lại cuộc đời luôn chán ngán

Một mình trằn trọc suốt canh thâu.

3

Canh thâu trằn trọc đứng lại ngồi

Đáo để nhân tình huyết phải sôi

Chí cả còn chưa xong chuyện ấy

Bợm già đâu đã mắc tay rồi

Má hồng luống để ai cam phận

Con trẻ đành lìa nỡ khúc nôi

Trẻ tạo cột người ghê gớm thật

Hỡi vợ ơi ! với hỡi con ơi !

4

Con ơi không lấy nối dòng tương

Nghĩ đến con mà thiệt thảm thương

Bởi chút xót xa tình cốt nhục

Mà ra đau đớn cảnh tha hương

Tuôn lồng cha đã đành khôn nẻo

Tháo củi con rày cũng hết phương

Thôi thế thì thôi đành mặc thế

Sao cho khỏi lỗi đạo cang thường.

5

Cang thường ai kẻ nặng hai vai

Quanh quất bây giờ biết hỏi ai ?

Cảnh ấy tình này thêm xót dạ

Trời kia đất nọ nỡ bưng tai

Đã không non nước gom về một

Lại khiến gương đồng lại bể hai

Dâu bể đa đoan thôi hết nói

Ôm lòng thương xót thở than dài.

6

Thở dài than vắn biết ai cùng

Rượu giải sầu nay cạn mấy chung

Cám cảnh thê nhi trời chiếc bách

Biết ai vây cánh giũ mây tùng

Yêu tình mỏi mắt trông đăm đắm

Cảnh vật cùng ta ngó lạnh lùng

Non nước chia hai đau đớn nhỉ !

Thành sầu khôn nổi mở cho tung.

7

Ai mở cho tung mấy cửa thành

Tư bề lạ mắt lính ai canh ?

Ngùi trông bể Á tàu phun khói

Chạnh ngó trời Phi liễu rủ mành

Trách bớ cao xanh sao chẳng đoái

Lạc loài đen bạc nỡ sao đành

Sống thừa thôi thế mong gì nữa

Đành để quê người gửi tử sanh.

8

Gửi tử sanh này có tủi không

Nghĩ ra thêm thẹn với non sông

Bốn bề chỉ thấy người đen trắng

Tấc dạ khôn khuây giống lạc hồng

Ngày gửi buồn theo hơi gió lọt

Đêm khuya thẹn với bóng trăng trong

Nỗi niềm biết mấy ai bày tỏ

Trời rộng mênh mông núi chập chồng.

9

Chập chồng biết có nẻo nào chăng

Nhắn nhủ cùng ai kẻ ban bằng

Tơ tóc kiếp này đành ngắn ngủi

Bèo mây nỗi ấy nói dài giăng

Chiêm bao hoạ có đôi khi gặp

Tin tức bây giờ lắm nỗi ngăn

Căn dặn đôi lời ghi để dạ

Thương thay chênh chếch nửa vầng trăng.

10

Chếch nửa vầng trăng một nước non

Một cây thôi đã khó nên hòn

Kêu sương tiếng nhạn hơi ròng rã

Nhớ nước chim quyên gáy héo mòn

Lạch cống quanh nhà xô cuộn cuộn

Đồng hồ trên vách đánh boong boong

Mục mài nước mắt tình không cạn

Vợ hỡi vợ ! con hỡi con.