Chương I
TỰA CHUNG

Như vậy tôi được nghe trong một thời , Phật ở tinh xá Kỳ Hoàn , thành Thất La Phiệt , cùng với chúng đại Tỷ Khưu một nghìn hai trăm năm mươi vị , đều là bậc vô lậu Đại A La Hán . Các vị phật tử trụ trì , khéo vưởt trên chư hữu , ở các quốc độ đầy đủ uy nghi , theo Phật chuyển pháp luân , có khả năng thật hiện lời di chúc nhiệm mầu của Phật , nghiêm giữ giới luật thanh tịnh để làm khuôn phép cho ba cõi , hiện thân vô số , cứu vớt chúng sinh , tột đời vị lai , khỏi các trần lụy . Các vị tên là : Đại trí Xá Ly Phất , Ma Ha Mục Kiền Liên , Ma Ha Câu Si La , Phú Lâu Na Di Đa La Ni Tử , Tu Bồ Đề , Ưu Ba Ni Sa Đà làm Thượng thủ .
Lại có vô số các vị Bích Chi vô học và sơ tâm đồng đến chỗ Phật giảng đạo .
Nhằm ngày các vị Tỷ Khưu mãn hạ tự tứ , các vị Bồ Tát từ mười phương đến , xin Phật giải quyết nghi hoặc , kính vâng đức Từ Nghiêm , thỉnh cầu nghĩa thâm mật .
Đức Như Lai giảng pháp tọa , ngồi khoan thai , vì cả trong hội tỏ bày nghĩa sâu . Chúng hội thanh tịnh được pháp chưa từng có . Giọng nói của Phật hòa nhã như tiếng chim ca lăng tần già , nghe khắp mười phương . Hằng sa Bồ Tát đều đến đạo trường , có ngài Văn Thù Sư Ly làm Thượng thủ .

Giảng nghĩa
Trước khi Phật nhập Niết Bàn , ông A Nan hỏi Phật :"Khi kết tập kinh điển , đầu kinh nên để những câu gì ?" thì Phật dạy :"Nên để những câu : Như vậy tôi được nghe trong một thời , Phật ở nơi nào có bao nhiêu thính chúng là bậc nào ,..... " để chứng tỏ kinh ấy đã kể lại sự thật , có nhiều người nghe biết . Như kinh Thủ Lăng Nghiêm này là ghi chép những lời Phật dạy ở tinh xá Kỳ Hoàn , thành Thất La Phiệt , thính chúng có 1.250 vị Tỷ Khưu đã chứng quả A La Hán , trong đó có các vị đại đệ tử như ông Xá Ly Phất , ông Mục Kiền Liên , ......Lại có nhiều vị Duyên Giác và nhiều vị Bồ Tát từ mười phương đến , trong đó có Ngài Văn Thù Sư Ly , là vị Đại Bồ Tát , làm Thượng thủ .

Chương II
TỰA RIÊNG

DUYÊN KHỞI CỦA KINH

Khi ấy vua Ba Tư Nặc , nhân ngày kỵ phụ vương , mở tiệc chay mời Phật thụ trai nơi cung cấm ; vua sắm đủ các món ăn quý báu , rồi thân đdến rước Phật và các vị Đại Bồ Tát . Trong thành lại có các trưởng giả cư sĩ đồng thời cùng trai tăng , chờ Phật đến chứng . Phật khiến Ngài Văn Thù chia lãnh các vị Bồ Tát và A La Hán đi đến các nhà trai chủ .
Duy có ông A Nan trước đã nhận lời mời riêng , đi xa chưa về , không kịp dự hàng tăng chúng . Ông về một mình , không có Thượng tọ và A xà lê cùng đi và ngày ấy cũng không được ai cúng dường . Lúc bấy giờ ông cầm bình bát vào trong một thành , trên đường đi , theo thứ lớp khất thực ; tâm ông trước hết cầu được một người tối hậu đàn việt làm trai chủ , không kể sang hèn , phát tâm làm sao cho tất cả chúng sinh được viên thành công đức . Ông A Nan đã biết đức Phật Thế Tôn quở ông Tu Bồ Đề và ông Đại Ca Diếp làm A La Hán mà tâm không công bằng . Ông kính vâng lời dạy vô giá của Phật độ thoát mọi điều chê bai nghi hoặc . Ông đến bên thành , thong thả vào cửa , uy nghi , nghiêm chỉnh , kính giữ phép hóa trai .
Trong khi khất thực , ông A Nan đi qua nhà người dâm nữ Ma Đăng Già , bị phép huyễn thuật . Nàng ấy dùng là chú Tiên Phạm Thiên đạo Sa Tỳ Ca La bắt vào phòng riêng , dựa kề vuốt ve làm cho ông A Nan gần phá giới thể .
Đức Như Lai biết ông A Nan mắc phải dâm thuật , nên dùng trai rồi , liền trở về tinh xá . Vua cùng đại thần , trưởng giả cư sĩ đều đi theo Phật , mong nghe những pháp chủ yếu của đạo Phật .
Khi ấy trên đỉnh đức Thế Tôn phóng hào quang bách bảo vô ý ; trong hào quang hiện ra tòa sen báu nghìn cánh , có hóa thân của Phật kiết già ngồi trên , tuyên đọc thần chú , khiến ngài Văn Thù đem chú này đến giúp đỡ , tiêu diệt tà chú , đưa ông A Nan cùng nàng Ma Đăng Già đều về chỗ Phật ở .
Ông A Nan thấy Phật , đảnh lễ khóc lóc , giận mình từ vô thỉ đến nay , một bề học rộng nhớ nhiều , chưa toàn đạo lực , tha thiết xin Phật dạy cho những phép xa ma tha , tam ma , thiền na , là những phương tiện tu hành đầu tiên để thành đạo Bồ Đề của thập phương Như Lai . Lúc ấy lại có hằng sa Bồ Tát , Đại A La Hán và Bích Chi Phật , từ mười phương đến , thảy đều mong nghe Phật dạy , lui về chỗ ngồi , yên lặng lĩnh thụ thánh chỉ của Phật .

Giảng nghĩa
Chư Phật thuyết Pháp đều do nhân duyên . Phật nói pháp gì , hoặc cao hoặc thấp , đều do căn cơ của người nghe pháp , mục đích chỉ rõ những điều mê lầm và dạy bảo những phương pháp tu trì cho thích hợp . Trong phần tựa riêng kinh Thủ Lăng Nghiêm này , có kể lại việc ông A Nan đi khất thực một mình , mắc phải tà chú của nàng Ma Đăng Già , gần phá giới thể . Sau khi ông A Nan được Phật cứu thoát , ông tự giận mình học rộng nghe nhiều mà không đủ định lực chống lại tà thuật của ngoại đạo nên thiết tha cầu Phật dạy cho những phương pháp tu hành mau thành đạo Bồ Đề . Đó là lý do riêng biệt phát khởi ra kinh Thủ Lăng Nghiêm này.