Sau hiệp định Paris 1945, Pháp thất bại nặng nề phải rút lui, nhân dân miền Bắc tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội. Ở miền Nam, Mỹ thay chân Pháp thiết lập nên một chế độ mới. Căng thẳng kéo dài liên tục đã ảnh hưởng rất nhiều lên đời sống của người dân và trong đó có cuộc sống của Ba Bình.

Ba Bình là cậu thanh niên cường tráng hai mươi, sinh ra ở xóm nhỏ ở miền Tây Nam Bộ, tuổi thơ cậu đã chứng kiến biết bao cảnh ra đi của những người dân trong xóm vì bọn giặc nghi ngờ họ theo quân cách Mạng. Ba Bình ngày bé sợ lắm, cậu run run núp sau lưng má, luôn miệng hỏi: "Má à! Vì sao tụi nó phải bắn người xóm mình vậy?"

Cậu cũng không nhớ má cậu đã trả lời những gì nhưng cậu chắc chắn đã thấy má cậu khóc trong khi tay của bà nắm lại thành đấm rất chặt. Năm cậu lên chín, trong một đêm trăng tròn cậu thấy ba và má ngồi nói chuyện rất lâu, sau đó cậu chỉ thấy ba vác lên vai chiếc ba-lo thật to rồi lẻn cửa sau đi mất. Từ đó đến nay đã nhiều năm liền cậu cũng chưa thấy ba trở về.

Nhiều lần bọn giặc đến làm khó nhưng má chỉ bảo bọn nó ba của cậu đi làm ở nơi Sài Gòn, nhưng mất liên lạc. Thấy không có đàn ông trong nhà, một thằng trong đám đó có ý đồ xấu với má. Ba Bình tức lắm nó lao lên cắn vào đùi thằng giặc. Thằng giặc đau đớn rít lên như heo bị cắt tiết, nó xách Ba Bình lên quăng ra xa. Thấy vậy má Ba Bình la toáng lên khiến xóm làng xung quanh vây lại, anh hai đang làm đồng cũng vội chạy về. Giằng co một lúc thằng lính trưởng sợ ồn ào ảnh hưởng tiếng cho quân tụi nó cũng vội rút quân.

Đêm đó anh hai của Ba Bình cũng như ba, nói chuyện cùng má rất lâu sau đó quẩy ba-lô lên rồi tham gia quân xung kích. Anh hai dặn cậu ở nhà chăm má, cậu bé Bình hiểu chuyện liền đáp: " em biết tụi nó sẽ không chịu để yên, nên em muốn lớn cho thật nhanh, để bảo vệ má. Anh ơi vài năm nữa em có thể xung quân cùng anh không?"

Anh hai chỉ cười thật hiền và đó cũng là lần cuối cậu và anh gặp nhau bởi vì đi lính được ba năm thì anh hai bị giặc bắt, nó tra tấn rất dã man hòng tìm ra nơi quân cách mạnh đóng. Anh hai vì không khai nên bị tụi nó tra tấn tới chết. Ngày nhận tin má cậu gần như suy sụp nhưng vì bên má còn cậu nên má đã luôn gắng kiên cường. Năm cậu lên hai mươi, cậu với má mang trầu cau qua hỏi cưới con Lý.

Con Lý là người xóm bên, ngày nhỏ nhà nó ở cạnh bên nhà thằng Bình nên hai đứa thân nhau lắm. Con Lý lớn lên càng ngày càng có nhiều điểm tốt vừa đẹp, vừa đảm mà vừa nhất là nó ưng cậu. Ba của con Lý là một nhà báo, trong thâm tâm ông luôn thầm ủng hộ quân đội nước nhà nên khi nghe con gái yêu một anh chàng có truyền thống cách mạng thì liền ưng.