CÂU 15. Trình bày mối quan hệ biện chứng và ý nghĩa phương pháp luận của cặp phạm trù tất nhiên và ngẫu nhiên.

* Khái niệm:

- Tất nhiên là cái do những nguyên nhân cơ bản bên trong của kết cấu vật chất quyết định và trong những điều kiện nhất định nó phải xảy ra như thế chứ không thể khác được.

- Ngẫu nhiêu là cái không do mối liên hệ bản chất, bên trong mối liên hệ vật chất, bên trong sự vật quyết định mà do các nhân tố bên ngoài, do sự ngẫu nhiên hợp nhiều hoàn cảnh bên ngoài quyết định. Do đó nó có thể xuất hiện, có thể không xuất hiện, có thể xuất hiện như thế này hoặc có thể xuất hiện như thế khác.

* Quan hệ biện chứng giữa tất nhiên và ngẫu nhiên:

- Tất nhiên và ngẫu nhiên đều tồn tại 1 cách khách quan, độc lập với ý thức con người.

- Tất nhiên và ngẫu nhiên tồn tại trong sự thống nhất biện chứng với nhau.

+ Cái tất nhiên bao giờ cũng vạch đường đi cho mình xuyên qua vô số cái ngẫu nhiên.

+ Cái ngẫu nhiên là hình thức biểu hiện của tất nhiên, đồng thời bổ sung cho tất nhiên.

+ Không có cái tất nhiên thuần tuý tách khỏi ngẫu nhiên, cũng như không có ngẫu nhiên tất nhiên thuần tuý tách khỏi tất nhiên.

- Tất nhiên và ngẫu nhiên thường xuyên thay đổi và trong những điều kiện nhất định chúng chuyển hoá lẫn nhau.

- Ranh giới giữa cái tất nhiên và cái ngẫu nhiên chỉ có tính chất tương đối.

* Ý nghĩa phương pháp luận:

- Trong hoạt động nhận thức và thực tiễn cần phải căn cứ vào cái tất nhiên chứ không phải ngẫu nhiên.

+ Không được bỏ qua cái ngẫu nhiên, không tách rời cái tất nhiên khỏi cái ngẫu nhiên.

+ Cần xuất phát từ cái ngẫu nhiên để đạt đến cái tất nhiên và khi dựa vào tất nhiên phải chú ý đến cái ngẫu nhiên.

- Tất nhiên và ngẫu nhiên có thể chuyển hoá lẫn nhau, cho nên cần tạo ra những điều kiện nhất định để cản trở hay thúc đẩy sự chuyển hoá của chúng theo mục đích nhất định.