1. KHÁI NIỆM
a. Cái riêng là một phạm trù triết học dùng để chỉ một sự vật, một hiện tượng, một quá trình riêng lẻ nhất định.
- Cái riêng là mỗi sự vật
VD : Hồ Lắk, hồ Eakao,... là cái riêng
b. Cái chung là một phạm trù triết học dùng để chỉ những mặt, những thuộc tính chung, không chỉ có ở một kết cấu vật chất nhất định, mà còn được lặp lại trong nhiều sự vật, hiện tương hay quá trình riêng lẻ khác.
- Cái chung là cái tồn tại phổ biến ở những cái riêng.
VD : Hồ nước là cái chung.
c. Cái đơn nhất là những đặc tính, những tính chất.... chỉ tồn tại ở một sự vật, hiện tượng nào đó mà không lặp lại ở các sự vật, hiện tượng khác.
- Cái đơn nhất chỉ có ở mỗi cái riêng xác định.
VD : mặt Trời, mặt Trăng, hồ nằm giữa lòng thủ đô Hà Nội : hồ Gươm
2. MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG
* Phép duy vật biện chứng cho rằng cái riêng và cái chung đều tồn tại khách quan, giữa chung có mối liên hệ hữu cơ với nhau
- Cái đơn nhất và cái chung thể chuyển hóa cho nhau.
Vd : Từ một loại giống mới được tạo trong phòng thí nghiệm ( cái đơn nhất) sau quá trình triển khai ứng dụng trong thực tiễn nó đã trở thành cái phổ biến ( cái chung ). Ngược lại thì giống loại cũ, từ chỗ cái phổ biến dần dần không được sử dụng đã trở thành cái đơn nhất trong thực tiễn phát triển kĩ thuật nông nghiệp.
- Cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng để biểu hiện sự tồn tại của mình; cái chung không tồn tại biệt lập, tách rời cái riêng.
VD : Không có "con động vật" chung tồn tại, mà chúng có tên cụ thể như sau : con chó, con gà, con mèo,...
- Cái riêng chỉ sự tồn tại trong mối quan hệ với cái chung, không có cái riêng tồn tại độc lậl tuyệt đối tách rời cái chung.
VD : cá thể mỗi người là một cái riêng, không thể tồn tại độc lập được mà phải gắn liền với thế giới tự nhiên ( vật chất hữu cơ ) và XH loài người.
- Cái riêng : cái toàn bộ, phong phú, đa dạng hơn chung chung; cái chung : cái bộ phận nhưng sâu sắc, bản chất hơn cái riêng.
CÁI RIÊNG=CÁI CHUNG+CÁI ĐƠN NHẤT
VD :
3. Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP LUẬN
- Nhận thức cái chung để vận dụng vào cái riêng. Muốn hiểu được cái chung thì phải xuất phát từ cái riêng.
- Củ thể hóa cái chung trong mọi hoàn cảnh, điều kiện cụ thể...; khắc phục bệnh giáo điều, siêu hình...
- Trong thực tiễn cần phải tạo mọi điều kiện thuận lợi để "cái đơn nhất" có lợi trở thành "cái chung" và "cái chung" bất lợi trở thành "cái đơn nhất"