a. Khái niệm tự do và tự do báo chí

- Tự do :

* Khái niệm của trường phái duy tâm chủ quan là tự do muốn làm gì tùy ý vô hạn độ tuyệt đối hóa tự do , tự do độc lập , với cái tất yếu . Tự do cho mình đồng nghĩa với xâm phạm tự do của người khác . Quan điểm này sai lầm về lí luật lẫn thực tiễn .

* Khái niệm của trường phái duy tâm khách quan : Con người không có tự do mà chỉ có cái tất yếu , tuyệt đối hóa cái tất yếu phủ nhận tự do ý chí của con người . Tự do được hiểu là tất yếu được nhận thức

* Nhà triết học He – ghen ( Đức ) : Nếu tự do là muốn làm gì tùy ý không hạn chế là cách hiểu không có cơ sở khoa học và thực tiễn . Giải quyết vấn đề này một cách biện chứng He – ghen chỉ ra rằng tự do có tiền đề tất yếu của mình và chứa đựng cái tất yếu của bản thân nó như một sự loại bỏ

* Quy định của trường phái triết học Macxit : Tự do là tất yếu của nhận thức là tổng thể những quy định quy luật vận động của tự nhiên xã hội tạo thành cái phạm vi mà trong cái phạm vi đó diễn ra các hoạt động tự do . Bởi vậy tự do ngự trị trong thế giới ấy xung quang con người mà con người khác những vật thể khác ở chỗ biết được những quy luật của thế giới và biết vận dụng những quy luật đó một cách đúng đắn .

* Nếu như con người hoạt động phù hợp với quy luật của tự nhiên của con người thì có thể đạt được những mục tiêu mà ngược lại tự do hoạt động như vậy cần có những điều kiện sau:

ð Trình độ nhận thức những quy luật của tự nhiên và xã hội hiểu chúng là những điều kiện và phạm vi hoạt động của tự do . Nâng cao chi thức và vận dụng những phương thức để đưa những tri thức đó vào hoạt động thực tiễn , quy định khả năng tự do hoạt động của con người

ð Không thể có tự do nếu thiếu năng lực , ước muốn và ý chí , nếu biết tận dụng sáng tạo những loại hình hoạt động , biết tìm một con đường tối ưu để đạt mục tiêu , biết sử dụng kinh nghiệm và chi thức mới tích lũy được những tự do . Những người tự do là những người trong khuân khổ cuả tất yếu tạo ra được những giá trị quý giá hơn đối với con người

ð Mức độ tự do của hoạt động bị quy định bởi lập trường xã hội, đặc điểm mục tiêu mà con người đặt ra cho mình. Hoạt động chỉ tự do khi mục tiêu phù hợp với những quy luật của lịch sử và tiến bộ xã hội

- Khái niệm tự do đối với báo chí?

Hoạt động của báo chí và hoạt động của con người nền tự do báo chí cũng cần có những điều kiện:

* Về mặt lịch sử: Báo chí phải nhận thức được tất yếu của lịch sử, vân dụng chúng một cách rộng rãi, sáng tạo trong thực tiễn hoạt động báo chí hàng ngày, trong mọi giai đoạn lịch sử báo chí tự do là báo chí của giai cấp tiến bộ. Báo chí của những giai cấp lạc hậu không tự do vì mục tiêu của nó đi ngược lại quy luật của lịch sử.

* Về mặt luật pháp: Báo chí luôn hoạt động trong phạm vi các giai cấp, các nhà nước. Để thực hiện quyền tự do của mình, giữ tự do cho mình, hoặc hạn chế tự do của lực lượng đối lập cần phản ánh các bộ luật quy định phạm vi luật pháp của hoạt động báo chí

* Về mặt kinh tế: để thực hiện được quyền tự do báo chí cần có các phương tiện tài chính, vật chất, kĩ thuật cần trình độ nhất định của báo chí thực tiễn để thực hiện quyền lợi tự do mà luật pháp quy định.

Tự do báo chí trong chế độ tư bản chủ nghĩa

* Trước thắng lợi của cách mạng tư sản

Báo chí của giai cấp tư sản trong lòng chế độ phong kiến là tiếng nói của giai cấp tiến bộ nên là báo chí tự do xét về phương diện lịch sử trong xã hội. Giai cấp tư sản muốn xuất bản báo đã đưa ra khẩu hiệu đòi tự do báo chí để đòi quyền bình đẳng về luật pháp với lực lượng phong kiến. Khẩu hiệu tự do báo chí đã trực tiếp chống lại chế độ

Đòi hỏi tự do BC của giai cấp tư sản là hoàn toàn chính đảng, khi giai cấp TS đóng vai trò cách mạng đi tiên phong trong cuộc đấu tranh chống lại trật tự phong kiến, và trong phạm vi của chế độ phong kiến giai cấp tư sản là đại diện cho lực lượng tiến bộ và BC của họ tự do về phương diện lịch sử.

Vấn đề tự do báo chí là cuộc đấu tranh chính trị và tư tưởng gay gắt, những nhà lí luận của giai cấp tư sản vào thế kỉ 17, 18 đã đưa ra luận điểm đơn giản là phải có tự do cho tất cả

1935: John Milton đưa ra khẩu hiệu tự do BC ông cho rằng vẫn phải thị trường tư tưởng tự do và khi đó cái đúng sẽ thắng cái sai, cái thiện sẽ thắng cái ác. Kế thừa quan điểm đấy Robert Spie 1 lãnh tụ của tư sản Pháp tán thành quan điểm này và cho rằng : Tự do BC là tự do đăng tải ý kiến khác nhau để tất cả người bình thường đều có thể biết đến từ người bình thường đến người có trí tuệ cũng có thể nhận thức đúng sai.

Ở VN 1905, Phan Chu Trinh đòi tự do báo chí, tư do dân luận, nâng cao dân trí, dân sinh, dân quyền trong quá trình dân chủ hóa đời sống xã hội

Như vậy, nhờ có khẩu hiện tự do BC và cuộc đấu tranh đòi tự do BC giai cấp tư sản đã tập hợp được lực lượng và giành được chính quyền. Sau khi thiết lập quyền, luật pháp của mình. Giai cấp tư sản đã giành tự do tối đa cho BC tư sản và cố gắng thực hiện quyền tự do BC 1 cách đầy đủ nhất.

* Sau thắng lợi của cách mạng tư sản

Sau khi thiết lập quyền luật pháp, nhà nước tư sản đã thủ tiêu toàn bộ báo chí phong kiến quân chủ. Đây là hoạt động đúng bởi BC phong kiến quân chủ dưới chế độ TBCN, không tự do về chế độ quân chủ. Do đó, nó không còn được luật pháp bảo vệ

Ngay sau đó, giai cấp tư sản được hình thành với những yêu cầu về kinh tế - chính trị cho mình, khi đó, BC tư sản không còn tự do về phương diện lịch sử nhưng vẫn được pháp luật thừa nhân, và tự do báo chí kể từ đó bị lu mờ sau khuôn khổ luật pháp, xét về phương diện lịch sử, BC tư sản phục vụ cho lợi ích của giai cấp tư sản nên không còn tự do về phương diện lịch sử vai trò cách mạng chueyenr sang giai cấp vô sản nên báo chí của họ tự do về phương diện lịch sử.

Xét về phương diện luật pháp tư sản đảm bảo quyền tự do cho các loại báo chí phục vụ lợi ích của giai cấp tư sản

Để thực hiện quyền tự do báo chí về mặt luật pháp, chế độ tư bản chủ nghĩa duy trì các học thuyết sau:

* Học thuyết tự do phê phán giành cho các nhà báo và cơ quan báo chí được tự do phê phán các nhà chính trị, các nhà ngoại giao, nhà tư tưởng, thậm chí cả người đứng đầu chính phủ quốc gia, được đặng tải với ý kiến thuộc các phe phái và các lực lượng trong xã hội.

Mặc dù vậy học thuyết này là tự do phê phán từ lập trường tư sản và trong khuôn khổ của thể chế tư sản nhằm mục tiêu củng cố và phát triển thể chế cũ.

* Học thuyết tự do nội bệ: giành cho các nhà báo được tự do lựa chọn cơ quan báo chí yêu thích để làm việc, được tự do trình bày ý kiến bình luận trên báo chí. Nếu kí hợp đồng với cơ quan báo chí, học thuyết này cũng cho rằng công chúng được tư do lựa chọn tờ báo, tư do lựa chọn nhà báo, bài báo. Về nội dung sự tự do này, chỉ giới hạn trong khuôn khổ đó thì nhà báo không được luật pháp thừa nhận. Mặt khác, cơ quan báo chí có quyền không nhận nhà báo hoặc cắt hợp đồng bất cứ lúc nào. Nếu quan điểm của nhà báo và cơ quan báo chí thống nhất. Xét trên phương diện kinh tế, với chế độ TBCN với công dân đều có quyền xuất bản báo với điều kiện đảm bảo được vốn hoặc 10 triệu đô la.

Tự do báo chí trong xã hội có giai cấp

Trong xã hội còn đấu tranh giai cấp, báo chí luôn bị chi phối bởi cuộc đấu tranh giai cấp, mức độ và phạm vi tự do báo chí trong xã hội tùy thuộc ở mức độ tương quan lực lượng giữa các giai cấp, các tầng lớp có lợi ích chính trị và kinh tế khác nhau.

Trong xã hội có giai cấp tư tưởng chủ đạo xã hội bao giờ cũng là tư tưởng giai cấp thống trị nên mặc dù giai cấp tư sản nêu ra khẩu hiệu báo chí tự do tuyệt đối nên hây hết các tòa soạn, nhà in,cây bút đều nằm trong tay giai cấp tư sản. Các công chủ báo như tư sản không cho phép viết bài, đăng tin về sự thật làm hại đến lợi ích chính thể quốc gia. Mặt khác với mục đích kinh doanh thì giai cấp tư sản khuyến khích đưa tin bịa đặt, giật gân thiếu trách nhiệm, vu cáo. Nếu có tin bài mang tính chất vu cáo hay tố cáo nhân vật chính trị thì đó chỉ là biểu hiện đấu tranh, tranh giành quyền lợi giữa các nhóm, tập đoàn trong nội bộ giai cấp tư sản. Kết quả của cuộc tranh giảnh đó làm giai cấp tư sản không bị suy yếu mà càng được củng cố trong xã hội tư sản các khuynh hướng báo chí cách mạng, hầu như không được lan truyền

Nền tự dó báo chí mà giai cấp vô sản đang xây dưng là quyền tư do tiếp nhận và truyền bá, phản ánh các nguồn thông tin theo hướng tiến bộ xây dưng cho mọi thành viên trong xã hội ở các nước đang xây dựng chủ nghĩa xã hội thì một mặt phải khắc phục nhưng tàn dư của chế độ phong kiến, và chế độ tư bản. Mặt khác phải xây dựng chuẩn mực cần thiết cho nền báo chí tự do, báo chí dưới chế độ mới, nền báo chí xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền tự do thực sự cho mọi côn dân trên cơ sở luật pháp dân chủ bình đẳng, mọi vi phạm về luật báo chí được xuất bản đều được xử lí nghiêm, người làm báo chân chính xác định tự do báo hoạt động báo chí vì lợi ích của đại đa số người dân lao động, nên tự do đó, mang lại cho nhà báo quyền hành nghê, quyền cống hiến phục vụ độc giả, quyền sáng tạo theo đúng lương tâm và trách nhiệm của người cầm bút.

Tự do báo chí trong điều kiện đổi mới ở nước ta hiện nay

Trong chúng ta hiện nay, Đảng và nhà nước cho rằng phải phát huy dân chủ trong mọi lĩnh vực, sử dụng báo chí như công cụ có hiệu lực để phát huy quyền dân chủ đó. Quyền tự do báo chí trong xã hội cần được mở rộng, nhằm đẩy mạnh thông tin nhiều chiều, phong phú, đa dạng, phát huy trí tuệ của nhân dân trong công cuộc đổi mới đất nước. Vấn đề tự do báo chí đích thực và đẩy đủ chỉ có ngay sau thằng lợi cách mạng Xã hội chủ nghĩa. Hiến pháp của nhà nước vô sản quy định con người được tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp với mục tiêu củng cố và xây dựng xã hội mới, thực hiện quyền tự do chính trị đó. Nhà nước XHCN bảo đảm quyền tự do rộng rãi cho công dân, có quyền nhận và phổ biến thông tin của nhà báo, tạp chí

Đảm bảo quyền tư do báo chí trong điều kiện mới. Một mặt chúng ta tuân thủ triệt để luật pháp, mặt khác ngăn ngừa các hoạt động vụ lợi, thương mại hóa trong hoạt động báo chí, đồng thời mở rộng quan hệ giao lưu văn hóa, thông tin báo chí quốc tế.

Đảng và nhà nước tạo mọi điều kiện để báo chí phát triển đủ sức chiếm lĩnh và hướng dẫn dư luận lành mạnh, yêu cầu báo chí phải tăng cường các điều kiện vật chất, đổi mới cách thức hoạt động và xây dựng đội ngũ mạnh cả về quan điểm tư tưởng và sử dụng báo chí.

c