Części mowy Odmienne:

- rzeczownik

- przymiotnik

- czasownik

- liczebnik

- zaimek rzeczowny

- zaimek przymiotny

- zaimek liczebny

Rzeczownik - to odmienna część mowy odpowiadająca na pytania: kto? co? np. mama, uczeń, ławka, pies.

Rzeczowniki są nazwami:

- rzeczy (tablica, krzesło, lampa)

- roślin (kaktus, tulipan, słonecznik)

- zwierząt (kot, żyrafa, lew)

- ludzi (kierowca, pielęgniarka, rolnik)

- państw (Polska, Hiszpania, Francja)

- miast (Kielce, Warszawa, Moskwa)

- kontynentów (Europa, Australia, Antarktyda)

- planet (Jowisz, Ziemia, Wenus)

- gór (Tatry, Alpy, Himalaje)

- rzek (Wisła, Wołga, Nil)

- jezior (Śniardwy, Mamry, Bajkał)

- wsi (Lasków, Mniszek, Prząsław)

- mórz (Bałtyckie, Kaspijskie, Czarne)

- zjawisk przyrody (deszcz, grad, tornado)

- czynności (pranie, gotowanie, prasowanie)

- uczuć (miłość, nienawiść, ból)

- pojęć (sprawiedliwość, szacunek, poważanie)

Rzeczowniki odmieniają się przez liczby i przypadki. Wyróżniamy liczbę pojedynczą i mnogą, np.

uczeń - uczniowie

Przypadki rzeczownika

Mianownik - kto? co?

Dopełniacz - kogo? czego?

Celownik - komu? czemu?

Biernik - kogo? co?

Narzędnik - z kim? z czym?

Miejscownik - o kim? o czym?

Wołacz

Rzeczowniki posiadają swój rodzaj gramatyczny. W liczbie pojedynczej: męski (ten pies), żeński (ta torebka) i nijaki (to dziecko). W liczbie mnogiej: męskoosobowy (dotyczy wszystkich meżczyzn; np. ci chłopcy) oraz niemęskoosobowy (dotyczy zwierząt, roślin, kobiet, rzeczy, np. te ławki, te dziewczyny).

Podział rzeczowników:

1. Osobowe i nieosobowe - np. tata, ławka

2. Żywotne i nieżywotne - np. chłopiec, pies

3. Własne (piszemy wielką literą) i pospolite (piszemy małą literą) - np. Kraków, miasto.

4. Zmysłowe (postrzegane przez zmysły) i abstrakcyjne (niewidoczne, np. nazwy uczuć, pojęć) - np. książka, złość.

Odmiana rzeczowników przez przypadki

Rzeczownik: tablica

Mianownik: kto? co? - tablica

Dopełniacz: kogo? czego? - tablicy

Celownik: : komu? czemu? - tablicy

Biernik: kogo? co? - tablicę

Narzędnik: z kim? z czym? - tablicą

Miejscownik: o kim? o czym? - tablicy

Wołacz: tablico!

W odmieniającym się przez przypadki rzeczowniku wyróżniamy temat i końcówkę.

Temat to ta część wyrazu, która podczas odmiany nie zmienia się. Końcówka to część wyrazu dodawana do tematu - jest ona zmienna. W tematach niektórych wyrazów następuje wymiana głosek. Taki temat nazywamy obocznym.

Rzeczowniki występujące tylko w liczbie pojedynczej:

a) nazwy zbiorowości - szlachta, mieszczaństwo, inteligencja, młodzież itd.

b) nazwy pierwiastków, metali, rzeczowniki niepoliczalne - potas, złoto, żelazo, mąka itd.

Rzeczowniki występujące tylko w liczbie mnogiej:

a) nazwy narzędzi - kleszcze, widły, grabie, szczypce itd.

b) nazwy ubrań - spodnie, skarpety, bokserki, kalesony itd.

c) instrumenty - skrzypce, organy itd.

d) nazwy geograficzne - góry: Beskidy, Alpy, Himalaje itd.; nazwy państw: Włochy, Niemcy, Chiny itd.

Rzeczowniki nieodmienne w liczbie pojedynczej ale odmienne w liczbie mnoegiej:

- należą tu rzeczowniki obcego pochodzenia zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -um (liceum, gimnazjum, muzeum, akwarium, tabernakulum itd.)

Rzeczowniki nieodmienne:

- są to rzeczowniki obcego pochodzenia, np. taxi, graffiti, kiwi, boa, jury itd.

__________________________________________________________________

Czasownik - to odmienna część mowy odpowiadająca na pytania: co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie? Czasowniki to nazwy czynności i stanów, np. rysuje, uczą się, śpi.

Czasownik występuje:

- w liczbie pojedynczej i mnogiej, np. czytam - czytamy

- w trybie przypuszczającym, oznajmującym i rozkazującym, np. czytałbym, czytają, czytaj.

- w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym, np. czytali, czytasz, przyczytamy.

- w stronie czynnej, biernej i zwrotnej, np. czytam, jest czytany, myję się.

Wyróżniamy trzy tryby czasownika:

1. Oznajmujący (orzekający) - za pomocą tego trybu orzekamy o czynnościach lub stanach, które odbywały się w przeszłości, odbywają się obecnie lub będą odbywać się w przyszłości. Tryb ten ma formy trzech czasów: przeszłego, teraźniejszego i przyszłego, np.:

Wczoraj byliśmy na wycieczce w Krakowie.

Uczniowie uczą się pilnie.

Jutro odwiedzę chorą babcię.

2. Przypuszczający - za pomocą tego trybu wypowiadamy się o czynnościach, które mogłyby się dziać lub których sobie zażyczymy. Często przy tym wymieniamy warunek, od którego zależy spełnienie czynności, np.:

Kupiłbym sobie rower, gdybym miał pieniądze.

Poszłabym do kina.

Czy mógłbyś mi podać parasol?

W czasownikach występujących w trybie przypuszczającym pojawia się charakterystyczna cząstka - by.

3. Rozkazujący - za pomocą tego trybu wyrażamy rozkazy, prośby, polecenia, życzenia, np.:

Przeczytaj głośno tekst!

Proszę, posprzątajcie mieszkanie i wymyjcie naczynia.

Wynieś śmieci.

Strony czasownika

W stronie czynnej podmiot jest wykonawcą czynności.

W stronie biernej podmiot jest obiektem czynności.

W stronie zwrotnej podmiot jest jednocześnie obiektem i wykonawcą czynności. Czynność jest wykonywana na sobie.

Czasowniki:

- przechodnie potrafią zmienić stronę czynną na bierną, np.:

Krzyś czyta książkę. - strona czynna

Książka jest czytana przez Krzysia. - strona bierna

- nieprzechodnie nie posiadają form strony biernej, np.:

Krzyś wie dużo o Indianach. - strona czynna

_________________________________________________________________

Przymiotnik - to odmienna część mowy odpowiadająca na pytania: jaki? jaka? jakie? np. grzeczny, młody, ładna, niesprawiedliwy. Przymiotniki są nazwami cech. Mówiąc cecha mamy na myśli: wielkość (duży), kształt (okrągły), barwę (zielony), szerokość (szeroki), materiał, z którego coś jest wykonane (drewniany), przynależność do kogoś lub czegoś (szkolny). W opisie ludzi podajemy również cechy charakteru, np. dobry, miły, uczciwy.

Przymiotniki odmieniają się przez:

- liczby, np. mała dziewczynka, małe dziewczynki

- przypadki, np. dużemu, dużego

- rodzaje, np. duży, duża, duże

Opisy:

a) ławka - duża, prostokątna, drewniana, szkolna, szeroka, brudna, popsuta.

b) jajko - małe, owalne, kremowe, wapienne, kurze, czyste, smaczne.

c) ogon - długi, zakręcony, brązowy, puszysty, psi, czysty.

d) uczeń - wysoki, szczupły, wątły, miły, spokojny, obraźliwy, pogodny, czysty, pilny, koleżeński.

Stopniowanie przymiotników

__________________________________________________________________

Liczebnik - to odmienna część mowy oznaczająca liczbę kogoś lub czegoś, lub kolejność. Odpowiada na pytania: ilu? ile? który z kolei? np. dwie dziewczyny, pięciu chłopców, pierwszy zawodnik, setny uczeń.

Rodzaje liczebników:

1. Główne - ilu? ile? służą określaniu liczby osób, przedmiotów, np. dziesięć ławek, cztery psy. Odmieniają się przez przypadki.

2. Porządkowe - który z kolei? oznaczają miejsce kogoś lub czegoś w szeregu, np. pierwszy, drugi, trzeci.

3. Ułamkowe - ilu? ile? wyrażane są ułamkiem, np. 1/2, 3/8, 2/3, pół, półtora.

4. Zbiorowe - ilu? ile? używamy ich dla oznaczenia osób różniej płci (dwoje rodziców, troje ludzi), liczby istot niedorosłych (czworo dzieci, pięcioro źrebiąt, siedmioro szczeniąt), dla określenia liczby rzeczowników występujących tylko w liczbie mnogiej (dwoje sań, troje drzwi, czworo skrzypiec), liczby przedmiotów, które są z natury parzyste (dwoje oczu, dwoje rąk, dwoje uszu, dwoje nóg).

Liczebniki odmieniają się przez przypadki, niektóre z nich odmieniają się przez rodzaje i liczby (porządkowe).

________________________________________________________________

Zaimek - to część mowy, która zastępuje inne części mowy (rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki i przysłówki).

Rodzaje zaimków:

1. Rzeczowne - zastępują rzeczowniki i odpowiadają na pytania: kto? co?

ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one, kto, co, ktoś, coś, ktokolwiek, cokolwiek, nikt, nic, każdy, wszyscy

2. Przymiotne - zastępują przymiotniki i odpowiadają na pytania: jaki? jaka? jakie? czyj? czyja? czyje? który? która? które?

ten, tamten, czyjś, któryś, taki, siaki, owaki, jakikolwiek, którykolwiek, czyjkolwiek, mój, twój, swój, nasz, wasz, jakiś, jaki, który, czyj

3. Liczebne - zastępują liczebniki i odpowiadają na pytania: ilu? ile?

tylu, tyle, tyle samo, ilu, ile

4. Przysłowne - zastępują przysłówki i odpowiadają na pytania: jak? gdzie? kiedy?

są nieodmienne: jakoś, tak, siak, owak, tu, tam, gdzieś, gdziekolwiek, nigdzie, kiedyś, kiedykolwiek, nigdy, jakkolwiek, wtedy

FUNKCJA CZASOWNIKA W ZDANIU

Czasownik w formie osobowej pełni w zdaniu funkcję orzeczenia, czyli informuje, co dzieje się z podmiotem. Forma orzeczenia zależy od podmiotu.

Np.

Chłopcy pisali w zeszytach.

Dziewczyny pisały na tablicy

Przymiotnik może pełnić różne funkcje składniowe:

• przydawki;

Strome wzgórza porastały wysokie drzewa (jakie? ).

Zimna coca-cola świetnie gasi pragnienie (jaka? ).

• podmiotu;

Niscy zazdroszczą wysokim wzrostu (kto? ).

Głupi przegada mądrego (kto? ).

• dopełnienia;

Otaczaj szacunkiem i opieką starszych i chorych (kogo? ).

Zawsze pomagaj słabszym (komu? ).

• orzecznika (element orzeczenia imiennego);

Kasia jest najzdolniejsza z klasy (jest jaka? ).

Na drugi raz będę ostrożniejszy (jaki będę?).

2.Jakie funkcje w zdaniu może pełnić rzeczownik?

     Rzeczownik w zdaniu może być:

     a. Podmiotem - W moim pokoju stoi duże biurko.

     Podmiot jest główną częścią zdania, oznaczającą to, o czym jest mowa w zdaniu

     wyrażona za pomocą orzeczenia. Podmiotem mogą być osoby, zwierzęta, rzeczy,

     zjawiska, o które pytamy: kto? lub co?

     b. Przydawką - Czarny kot chodzi po dachu.

        Przydawka łączy się w zdaniu z rzeczownikiem i z reguły określa właściwości

                        przedmiotów, których nazwami są rzeczowniki.

     c. Dopełnieniem - Jutro pójdę wypożyczyć tę książkę.

     Dopełnienie jest najczęściej określeniem czasownika, które uzupełnia jego treść 

     oraz wskazuje przedmiot, którego dotyczy czynność wyrażona czasownikiem.

     d. okolicznikiem - Rozmawiali szeptem. 

     Okolicznik występuje najczęściej jako określenie czasowników, a wskazuje

     okoliczności, w jakich zachodzą czynności lub stany wyrażone przez czasowniki.

W zdaniu liczebnik może pełnić funkcję: 

• podmiotu; 

Jeden jest liczbą naturalną (co? ). 

Właśnie minęła piętnasta (co? ). 

• przydawki; 

Trzy koleżanki wybrały się do miasta na zakupy (ile? ). 

Byłem z nim umówiony na godzinę siódmą (którą?). 

• dopełnienia; 

Z klasówki z matematyki dostałem cztery (co? ). 

Zegar wybił dwunastą (co? ). 

• orzecznika (element orzeczenia imiennego); 

W jutrzejszych zawodach narciarskich będę pierwszy (będę który?). 

Jestem druga w kolejce przed okienkiem w banku (jestem która? ).

Zaimek [za imię] - jest to część mowy zastępująca w zdaniu rzeczownik, przymiotnik, liczebnik lub przysłówek. W zależności od tego, jaką część mowy zastępują, są wyrazami odmiennymi lub nieodmiennymi. Biorąc pod uwagę ich funkcję, zaimki dzielimy na: rzeczowne, przymiotne, liczebne, przysłowne. Natomiast biorąc pod uwagą znaczenie poszczególnych zaimków, dzielimy je na: osobowe, dzierżawcze, zwrotne, wskazujące, pytające, względne przeczące, upowszechniające i nieokreślone. 

PODZIAŁ ZAIMKÓW ZE WZGLĘDU NA ICH FUNKCJĘ W ZDANIU: 

ZAIMKI RZECZOWNE - zastępują rzeczownik, mogą pełnić w zdaniu funkcję podmiotu lub dopełnienia. Odmieniają się tak jak rzeczowniki. Przykłady zaimków rzeczownych: ja, ty, wy, ona, ktoś, coś, nic, nikt. 

ZAIMKI PRZYMIOTNE - zastępują w zdaniu przymiotnik. Mogą pełnić funkcje przydawki, odmieniają się tak jak przymiotniki. Przykłady zaimków przymiotnych: taki, jaki, tamten, inny, gdzieś, kiedyś, mój, twój, czyjś. 

ZAIMKI LICZEBNE - stosowane w zdaniu zamiast liczebników, mogą pełnić funkcję przydawki. Tak jak liczebniki, są wyrazami odmiennymi. Przykłady zaimków liczebnych: tyle, ile. 

ZAIMKI PRZYSŁOWNE - stosowane są w zastępstwie za przysłówki. Najczęściej w zdaniu pełnią rolę okolicznika. Podobnie jak przysłówki, są wyrazami nieodmiennymi. Przykłady zaimków trzysłownych: tak, jak, gdzie, kiedy, tam, wtedy, stamtąd, tutaj.

zdanie pojedyncze zawiera 1 czasownik w formie osobowej. 

Wyróżniamy zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte. 

Zdanie pojedyncze rozwinięte zawiera podmiot, orzeczenie i określenia, a zdanie nierozwinięte zawiera tylko podmiot i orzeczenie.  

zdanie złożone zawiera 2 lub więcej czasowników w formie osobowej. Zdania złożone dzielą się na zdanie współrzędnie złożone(żadne ze zdań składowych nie zależy od drugiego.Połączone są spójnikami lub a ani oraz i albo jednak itd)i podrzędnie złożone(jedno ze zdań składowych zależy od drugiego) 

Zdanie złożone podrzędnie składa się ze zdania nadrzędnego i podrzędnego. Zdanie nadrzędne zadaje pytanie a podrzędne odpowiada na pytanie. Zdanie nadrzędne umieszczamy na wykresie wyżej niż podrzędne. 

zdanie pojedyncze- ma jedno orzeczenie, np. Wczoraj poszłam do kina z przyjaciółmi. Ala wyszła na spacer z psem. 

zdanie złożone- ma dwa lub więcej orzeczeń, np. Zapomniałam wziąć piórnika do szkoły i dostałam jedynkę. Pies Piotrka zaszczekał głośno, a potem zawył przejmująco.

1. Zdanie pojedyncze - wypowiedź zawierająca tylko jedno orzeczenie; dzieli się na zdania rozwinięte i nierozwinięte. 

Zdanie pojedyncze rozwinięte to, takie wypowiedzenie, które oprócz podmiotu i orzeczenia, posiada również inne części zdania w swych strukturach (przydawka, dopełnienie, okolicznik). Zdanie pojedyncze nierozwinięte to, takie wypowiedzenie, które posiada tylko podmiot i orzeczenie (dwie główne części zdania, które są konieczne, aby wypowiedzenie nazwać zdaniem).

- Zdanie pojedyncze rozwinięte: Mały chłopiec idzie ścieżką prowadzącą do lasu.  

- Zdanie pojedyncze nierozwinięte: Chłopiec idzie.

2. Równoważnik zdania to wyrazy lub grupy wyrazów, formalnie nie tworzące zdania (ponieważ nie mają formy osobowej orzeczenia), wyrażające jednak te same treści, co zdanie; np.: Piękna pogoda.

3. Zdanie złożone:

1). Współrzędnie 

W zdaniu złożonym współrzędnie zdania składowe (tzw. zdania współrzędne) nie określają się wzajemnie. Jedno zdanie składniowe nie wynika z treści drugiego i może istnieć osobno (np. Jem obiad i czytam gazetę. - Jem obiad. Czytam gazetę.). Rodzaje zdań złożonych współrzędnie można najłatwiej określić po spójnikach, jakie łączą zdania składowe:

a). Łączne - czynności współistnieją ze sobą, tzn. występują w jednakowym czasie i przestrzeni np. Zuzia jest zdolna i uczy się dobrze.

spójniki: "i", "oraz", "ni", "ani", "jak" lub bezspójnikowo (przecinek).  

wykres: __1__....__2__

b). Rozłączne - zdania składowe wykluczają się wzajemnie np. Jutro zrobię obiad albo przygotuję kolację.

spójniki: "albo", "lub", "czy", "bądź"  

wykres: __1____2__

c). Wynikowe - jedna czynność wynika z drugiej np. Andrzej jest pilny, więc w szkole ma dobre oceny.

spójniki: "więc", "zatem", "toteż", "dlatego",  

wykres: __1__>....>__2__

d). Przeciwstawne - czynności przeciwstawiają się sobie np. Turyści byli już zmęczeni, ale nie chcieli robić postoju.

spójniki: "ale", "lecz", "a", "jednak", "zaś", "natomiast" 

wykres: __1__>....<__2__

2. Podrzędnie 

W zdaniu podrzędnie złożonym jedno ze zdań składowych (zdanie podrzędne) wynika z drugiego (zdania nadrzędnego) i nie może bez niego zaistnieć, np. Okazało się, że pisały o tym wszystkie gazety. Rodzaje zdań podrzędnie złożonych:

a). Przydawkowe (jaki? jaka ? jakie ? czyj? czyja? czyje? który? która? które ? ile ? czego ? z czego?); np. 

- Usta, które kłamią, zabijają duszę. (Usta, jakie? które kłamią)

b). Dopełnieniowe (kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? kim? czym? o kim? o czym?) (odpowiadają na pytania przypadków zależnych oprócz mianownika i wołacza); np.  

- Wiem, że nic nie wiem. (wiem, o czym? że nic nie wiem)

c).Okolicznikowe, w tym: 

* okolicznikowe miejsca (gdzie? skąd? dokąd? którędy?) np. Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga. (sięgaj, gdzie? gdzie wzrok nie sięga) 

* okolicznikowe czasu (kiedy? jak długo? w jakim czasie? dopóki? odkąd?) np. Nie mów, kiedy cię nie poproszą. (nie mów, kiedy? kiedy cię nie poproszą) 

* okolicznikowe sposobu (jak? w jaki sposób?) np. Wykonał zadanie, stosując najprostszą metodę. (wykonał, jak? stosując najprostszą metodę) 

* okolicznikowe przyczyny (dlaczego? z jakiej przyczyny? z jakiego powodu?) np. Młodzież została zdemoralizowana, ponieważ wpłynęła na nią pop-kultura. (została zdemoralizowana, dlaczego? ponieważ wpłynęła na nią pop-kultura) 

* okolicznikowe celu (po co? w jakim celu?) np. Żołnierze wyruszyli, by bić się na wojnie. (wyruszyli, w jakim celu? by bić się na wojnie) 

* okolicznikowe przyzwolenia (mimo co? mimo czego?) np. Dostał piątkę, mimo że popełnił błędy. (dostał, mimo czego? mimo że popełnił błędy) 

* okolicznikowe stopnia i miary (ile? jak bardzo?) np. Praca w nadgodzinach opłaciła się tak bardzo, że zarobiłem więcej. (opłaciła się, jak bardzo? że zarobiłem więcej) 

* okolicznikowe warunku (pod jakim warunkiem?) np. Wstęp dozwolony pod warunkiem, że kieszenie zostaną opróżnione. (dozwolony, pod jakim warunkiem? że kieszenie zostaną opróżnione)

d). orzecznikowe (kim jest? czym jest? jaki jest?) np. 

- Nie byłem zawsze taki, jaki jestem. (nie byłem, jaki? Taki...)

e). podmiotowe (kto? co?) np.  

- Kto się uczy, ten zda egzamin. (zda egzamin, kto? kto się uczy)

Wykresy:

__1__ __2__ __1a__ __1b__ 

. .

. .  

(pyt.) . (pyt.) . (pyt.) . .  

. . . .  

.__2__ __1__ . 

__2__

Rodzaje i gatunki literackie

EPIKA

świat przedstawiony epiki zawiera wszystkie zdarzenia i elementy rzeczywistości odnoszące się do bohaterów utworów,

narracja to wypowiedź narratora, może być trzecioosobowa (narrator poza światem przedstawionym) lub pierwszoosobowa (narrator jest częścią świata przedstawionego),

o świecie przedstawionym w utworze opowiada narrator, czyli fikcyjna osoba.

Gatunki epickie:

nowela

opowiadanie

powieść

anegdota

bajka

epopeja

legenda

LIRYKA

świat przedstawiony wyłania się z monologu lirycznego, jest to świat wewnętrznych przeżyć, uczuć i refleksji,

monolog liryczny to samodzielna wypowiedź podmiotu lirycznego

podmiot liryczny (inaczej \"ja\" liryczne) to osoba fikcyjna wypowiadająca swoje przeżycia i doznania, nadawca monologu wewnętrznego.

Gatunki liryczne:

elegia

fraszka

hymn

oda

pieśń

DRAMAT

świat przedstawiony tworzą bohaterowie swoimi wypowiedziami i działaniami, głównym składnikiem tego świata jest akcja

dialog jest obok monologu podstawową formą wypowiedzi w utworze dramatycznym, monolog jest dłuższą wypowiedzią jednej postaci,

ograniczona rola podmiotu literackiego, bohaterowie wypowiadają się w sposób bezpośredni, brak pośrednika między autorem a odbiorcą.

Gatunki dramatyczne:

dramat właściwy

komedia

tragedia

Gatunki mieszane to gatunki te łączą cechy różnych rodzajów literackich:

ballada

dramat romantyczny

satyra

poemat dygresyjny

poemat heroikomiczny

2. Cechy charakterystyczne rodzajów literackich po prostu jak je rozpoznać:

Epika :

* obecność narratora

* fabuła

* narracja w formie opisu lub opowiadania

* narracja 1 [narrator konkretny] 3 [narrator wszechwiedzący]

Liryka:

*obecność podmiotu lirycznego

*świat uczuć i refleksji

*monolog liryczny

Dramat:

*nieobecność podmiotu literackiego

*unaocznienie zdarzeń, przez działanie akcji

*Dialog

Biblia

czas powstania

- poszczególne księgi powstawały w bardzo długim okresie czasu

- najstarsze teksty zrodziły się w XIII w. p.n.e.

- proces kształtowania się pism Starego Testamentu ukończony został w I w. p.n.e.

- powstawanie Nowego Testamentu datuje się na lata 51–96 n.e.

Chrystianizm czas powstania Biblii wiąże z początkiem tradycji ustnej, czyli z Abrahamem – XIX w.p.n.e.

Zapisy poprzedziła wielowiekowa tradycja ustna: Mojżesz żył w XIII w.p.n.e., Dawid (psalmy) – w XI;

Najstarsze zapisy Biblii sięgają VI, V w. p.n.e.

Czas powstania Nowego Testamentu - I i II w. n.e.

2. Podział i klasyfikacja ksiąg

wykaz ksiąg Pisma Świętego ustalony został ostatecznie podczas obrad Soboru Trydenckiego (1564)

-obejmuje:

- 46 ksiąg Starego Testamentu

- 27 ksiąg Nowego Testamentu

Stary Testament zawiera Dzieje Przymierza Boga z ludem i dzieli się na:

- Księgi Mojżeszowe (Pięcioksiąg – Tora)

- Księga Rodzaju (Genesis)

- Księga Wyjścia (Exodus)

- Księga Kapłańska

- Księga Liczb

- Księga Powtórzonego Prawa

-księgi historyczne

- księgi mądrościowe

- księgi prorockie

Nowy Testament

- opisuje działalność Jezusa Chrystusa oraz wypełnie, nie się Starego Przymierza w jego Osobie

- zawiera

- księgi historyczne (Ewangelie i Dzieje Apostolskie)

- dydaktyczne (Listy św. Pawła)

- prorockie (Apokalipsa – Objawienie św. Jana)

3. Najważniejsze księgi Starego Testamentu

Pięcioksiąg (Tora)

Księga Judyty

Księga Hioba

Księga Psalmów

Księga Koheleta (Eklezjastesa)

Pieśń nad Pieśniami

Księga Izajasza

Księga Ezechiela

Księga Jonasza

Księga Zachariasza

·         Podział Biblii

·         Tradycyjnie dzielimy Biblię na Stary i Nowy Testament. Wykaz ksiąg został ostatecznie ustalony na soborze trydenckim w XVI wieku. Katolików obowiązuje więc 46 ksiąg Starego i 27 Nowego Testamentu. Wszystkie księgi dzielimy także na: historyczne, dydaktyczne i prorockie. Stary Testament obejmuje księgi od powstania świata do narodzin Chrystusa. Żydzi i kościoły protestanckie uznają 39 ksiąg Starego Testamentu i dzielą je na trzy części: Tora (Pięcioksiąg Mojżeszowy, prawo), Nebiim (prorocy) oraz Kethubim (pisma). Pięcioksiąg Mojżeszowy stanowi fundament religii judaistycznej, ponieważ obejmuje dzieje ludzkości od stworzenia świata, przez dzieje patriarchów, historię narodu izraelskiego, ich wyjście do ziemi obiecanej i historię Izraela do czasów Salomona. Jak sama nazwa wskazuje, składa się on z pięciu (pierwszych) ksiąg Starego Testamentu: Księgi Rodzaju (Genesis), Księgi Wyjścia (Exodus), Księgi Kapłańskiej, Księgi Liczb i Księgi Powtórzonego Prawa. Autorstwo Tory przypisuje się Mojżeszowi. W części Nebiim znajdziemy wydarzenia po śmierci Mojżesza oraz historię królestwa izraelskiego do jego upadku. Tu są proroctwa Izajasza, Jeremiasza i Ezechiela. Pisma są natomiast złożone z utworów poetyckich, ksiąg filozoficznych i historycznych. Tutaj znajdziemy Księgę Hioba i Księgę Koheleta. Nowy Testament składa się z 27 ksiąg obejmujących czasy od narodzin Chrystusa po Apokalipsę św. Jana. Klasyfikacja ksiąg Nowego Testamentu jest taka sama jak Starego Testamentu: księgi historyczne, księgi dydaktyczne i księgę prorocką. Do ksiąg historycznych zalicza się: 4 Ewangelie (świętych: Marka, Mateusza, Łukasza i Jana. Trzy pierwsze uznaje się za synoptyczne, czyli podobne pod względem np.: literackim) oraz Dzieje Apostolskie (mówiące o powstawaniu pierwszych gmin chrześcijańskich). Księgi dydaktyczne to Listy Apostolskie, których zadaniem było objaśnianie i propagowanie nauk Chrystusa, a księgą prorocką jest oczywiście Apokalipsa św. Jana

https://www.google.pl/search?newwindow=1&safe=off&client=firefox-a&rls=org.mozilla%3Avi%3Aofficial&q=ksi%C4%99gi+biblijne&oq=ksi%C4%99gi+bi&gs_l=serp.3.0.0j0i22i30j0i22i10i30j0i22i30l7.320974.338989.0.340506.22.15.0.1.1.1.168.1753.3j12.15.0....0...1c.1.19.serp.ieey-xCHQXQ

http://pl.wikipedia.org/wiki/Biblia#Podzia.C5.82_na_rozdzia.C5.82y

http://www.sciaga.pl/tekst/41707-42-wszystko_o_biblii_jezyki_gatunki_podzial_budowa_i_ogolne_informacje

http://sciaga.onet.pl/29965,55,0,0,1,21668,1,sciaga.html