Bài 1: Vào phủ Chúa Trịnh
(trích "Thượng kinh Ký Sự" - Lê Hữu Thác)

I. Tiểu dẫn:
1. Tác giả:
- Lê Hữu Trác sống ở thế kỷ XVIII với tên hiệu là Hải Thượng Lãn Ông
- Là một danh y nổi tiếng
- Đóng góp ở nhiều phương tiện như y học, là nhà thơ-văn, giỏi võ-bắn cung
- Là một người có nhân cách

2. Tác phẩm:
- Thể loại kí: kí sự là một thể kí, ghi chép sự việc, câu chuyện có thật và tương đối hoàn chỉnh.
- Nội dung: Thượng kinh kí sự tả quang cảnh ở kinh đô, cuộc sống xa hoa Trong Phủ Chúa Trịnh và quyền y, thế lực của nhà Chúa - những điều Lê Hữu Trác trước mắt thấy tai nghe trong chuyến đi từ Hương Sơn ra Thăng Long chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán và chúa Trịnh Sâm. Qua đó, người đọc thấy được thái độ coi thường danh lợi của tác giả.
(Sách giáo khoa trang 3)

II. Tìm hiểu văn bản:
1. Quang cảnh và phong cách sinh hoạt trong phủ Chúa:
a.Quang cảnh trong phủ chúa:
- Vào phủ chúa trải qua rất nhiều lần cửa với "những dãy hành lang can nối nhau liên tiếp". Ở mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác "ai muốn ra vào phủ phải có thẻ", trong khuôn viên Phủ có "Điếm hậu mã quân túc trực" để chúa sai phái đi truyền bá lệnh ra bên ngoài. Vườn hoa trong phủ "cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương".
- Bên trong phủ bày biện toàn đồ xa xỉ: kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng, sơn son thếp vàng, rồi những đồ dùng tiếp khách ăn uống toàn là "mâm vàng chén bạc". Nội cung thế tử phòng thắp nến, có sập nếp vàng, ghế rồng son con thếp vàng, trên ghế bài nệm gấm màn che ngang san, "xung quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt".
-> Nói lên tất cả các quyền uy tối thượng đang nằm trong tay nhà Chúa cũng như nếp hưởng thụ cực kỳ xa xỉ của Trịnh Sâm và gia đình chúa.

b. Cung cách sinh hoạt: có nhiều người phục dịch với lời lẽ, nghi thức cung kính, lễ độ.

Bản tóm gọn:

*Quang cảnh:
- Xa hoa, tráng lệ.
- Vườn đẹp, có hoa, chim
- Mọi thứ theo được sơn son thếp vàng.
- Lầu son, gác tía, có nhiều tầng phòng ốc, lính gác nghiêm ngặt.
* Cung cách sinh hoạt:
- Có nhiều quy tắc nghiêm ngặt
- Chúa, thái tử luôn có hàng chục phi tần chầu chực.
- Ăn toàn của ngon vật lạ, mâm vàng chén bạc.
--> Bằng tài quan sát tỉ mỉ, tác giả đã lột tả được cuộc sống xa xỉ của nhà chúa. Qua đó cho ta thấy thái độ dưng dửng xem thường danh lợi của tác giả.

2. Tâm trạng của tác giả khi chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Bài học rút ra được và ý nghĩa:
- Thứ nhất nếu chữa khỏi bệnh cho Thái tử thì nhất định ông sẽ bị công danh lợi lộc ràng buộc, mà điều này ông không hề muốn. Chứng kiến cảnh sống xa hoa nơi phủ chúa khiến ông khinh ghét giai cấp thống trị, ông không muốn sống cảnh vào luồn ra cúi nơi phụ chúa
- Thứ hai nếu không chữa khỏi bệnh cho thế tử thì chắc ông sẽ bị trị tội.

* Diễn biến tâm trạng:
- Lo lắng, hồi hộp, khúm núm.
- Tự tin phân tích bệnh và bốc thuốc chữa bệnh cho thái tử.
- Tâm lí diễn biến phức tạp, nên hay không nên chữa khỏi bệnh ( sợ danh lợi, sợ ràng buộc). Cuối cùng tâm đức đã chiến thắng.
--> tài năng y đức nhân cách sáng ngời của danh y Lê Hữu Trác.

III. Tổng kết:
Ghi nhớ sách giáo khoa trang 9