I. Ngôn ngữ - tài sản chung của xã hội:
- Là tài sản chung
- Quy tắc chung:
+ Âm và thanh.
+Các tiếng.
+Các từ.
+Các ngữ.

II. Lời nói - sản phẩm riêng của cá nhân:
- Giọng nói cá nhân.
- Vốn từ ngữ cá nhân.
- Sự chuyển đổi, sáng tạo khi sử dụng từ ngữ chung, quen thuộc.
- Việc tạo ra các từ mới.
- Vận dụng linh hoạt, sáng tạo quy tắc chung, phương thức chung.

LUYỆN TẬP

1. Trong hai câu thơ dưới đây, từ thôi in đậm đã được tác giả sử dụng với ý nghĩa như thế nào? (Trang 13)

Bác Dương đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
___________________________________________
(Nguyễn Khuyến, Khóc Dương Khuê)

- Từ “thôi” vốn có nghĩa là chấm dứt, kết thúc một hoạt động nào đó

- Từ “thôi” in đậm được Nguyễn Khuyến sử dụng để chỉ sự chấm dứt, kết thúc một cuộc đời

⇒ Đây chính là sự sáng tạo nghĩa mới cho từ “thôi” của Nguyễn Khuyến để làm giảm bớt đi sự đau lòng, xót xa khi mất đi một người bạn tri kỉ là Dương Khuê. (Trích Vietjack)

2. Nhận xét về cách sắp đặt từ ngữ trong hai câu thơ sau. Cách sắp đặt như thế tạo được hiệu quả giao tiếp như thế nào?

Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám,
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.
__________________________
(Hồ Xuân Hương tự tình Bài II)

- Ở các câu thơ trên, Hồ Xuân Hương đã sử dụng biện pháp nghệ thuật đảo ngữ.
- Ở trong các tổ hợp cụm danh từ đều đảo danh từ trung tâm lên trước: danh từ + phụ ngữ trước: rêu + từng đám, đá + mấy hòn.
- Đảo vị ngữ lên trước chủ ngữ: “Xiên ngang mặt đắt, rêu từng đám” (Từng đám rêu, xiên ngang mặt đất).
- Đưa các cụm động từ mạnh “Xiên ngang mặt đất”, “đâm toạc chân mây” làm vị ngữ lên trước.
⇒

Tạo nên âm hưởng mạnh cho câu thơ, sự dữ dỗi của thiên nhiên cũng như của lòng người. (Trích Vietjack)

3. Tìm thêm những ví dụ thể hiện được quan hệ giữa cái chung và cái riêng như quan hệ giữa ngôn ngữ chung của xã hội và lời nói riêng của cá nhân.
- Ví dụ trong một loài cá chúng đều có những nét chung giống nhau như sống dưới nước, thở bằng mang. Nhưng mỗi con cá lại có những nét riêng khác nhau về kích thức, màu sắc, khối lượng. Như các loài cá đều đẻ trứng chỉ có cá heo, cá ngựa.. đẻ con..
(Trích Vietjack)