Sau thế chiến thứ hai, phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện, các nước đế quốc chưa quay trở lại tái chiếm khu vực Đông Nam Á, đây là điều kiện khách quan thuận lợi. Các nước Đông Nam Á nhân cơ hội đó vươn lên đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Tuy điều kiện khách quan thuận lợi, nhưng khu vực Đông Nam Á chỉ có ba nước ( VN, Lào, Indo) giành độc lập còn các nước khác giành thắng lợi ở các mức độ thấp hơn (chỉ giải phóng được một số vùng lãnh thổ chứ chưa giải phóng hoàn toàn đất nước.)

Giải thích:

- Thời cơ đến và đi rất nhanh, việc nắm bắt được điều kiện khách quan thuận lợi là nắm bắt đúng thời cơ. Điều kiện khách quan ở đây là năm 1945, phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện và các nước đế quốc thực dân vẫn chưa kịp quay trở lại xâm lược Đông Nam Á. Bên cạnh đó còn có điều kiện chủ quan là sự chuẩn bị kĩ càng cho cuộc nổi dậy của từng nước. Ở đây, cần có Đảng hoặc tổ chức chính quyền lãnh đạo quần chúng nhân dân đấu tranh, đặt ra đường lối cách mạng đúng đắn, nắm bắt được thời cơ, có sự hăng hái tập dượt của quần chúng, sự đoàn kết của toàn dân. Ngay khi thời cơ xuất hiện, Đảng hoặc tổ chức chính quyền của các nước ngay lập tức phát động quần chúng nhân dân nổi dậy giành chính quyền.

- Sở dĩ các nước Việt Nam, Lào, Indo giành được độc lập do họ có sự chuẩn bị kỹ càng về điều kiện chủ quan:

+ Ở Indo, ngay khi điều kiện khách quan (thời cơ) xuất hiện thì lãnh tụ Đảng quốc dân Xucacno, và Hacto - lãnh tụ Đảng Mát Xu Mi đã soạn thảo và đọc bản tuyên ngôn độc lập. Ngay khi bản tuyên ngôn được công bố, toàn thể nhân dân nổi dậy giành chính quyền.

+ Ở Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Đông Dương, cách mạng Việt Nam đã chuẩn bị cho cuộc nổi dậy trong suốt 15 năm, về lực lượng vũ trang, lực lượng chính trị, căn cứ địa cách mạng, đưa quần chúng qua ba cuộc tổng diễn tập. Ngay cả Đảng cũng đã được rèn dũa việc tổ chức và lãnh đạo quần chúng đấu tranh trong ba cuộc cách mạng đó. Chủ tích Hồ Chí Minh đã chuẩn bị bản tuyên ngôn độc lập kỹ càng. Ngay khi thời cơ đến, Đảng phát động quần chúng nhân dân nổi dậy giành chính quyền trên cả nước, đặc biệt là ở Huế, Hà Nội, Sài Gòn. Ngay sau khi cách mạng tháng 8 năm 1945 thắng lợi, ngày 2-9-1945, chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.

+ Với Lào, là một nước láng giềng của Việt Nam, Lào cũng được ĐCS Đông Dương Lãnh đạo, ngay khi thời cơ đến nhân dân Lào cũng nổi dậy giành chính quyền.

- Các nước Đông Nam Á khác không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về điều kiện chủ quan, mặc khác họ đi theo con đường thân Đồng Minh, dựa vào Đồng Minh để đánh phát xít. Vì vậy họ không kịp thời nắm bắt được thời cơ. Do đó cùng một điều kiện khách quan thuận lợi các nước này chỉ giành được thắng lợi ở mức độ nhất định chứ không giải phóng hoàn toàn đất nước.