- Trong thế kỉ XX, một cao trào giải phóng dân tộc đã dấy lên mạnh mẽ ở khu vực Á, Phi, Mĩ Latinh. Đến cuối thế kỉ XX hầu hết các nước thuộc địa và phụ thuộc đã giành được độc lập, hơn 100 quốc gia độc lập trẻ tuổi ra đời:

+ Khu vực Châu Á: hầu hết các nước đã giành độc lập dân tộc như, Trung Quốc (1949), Ấn độ (1946-1950), các nước Đông Dương (1945-1975), Indo, Malaysia, Philippin, Mianma, Thái Lan (những năm 1945-1960), Singapo giành quyền tự trị (1959)

+ Khu vực Châu Phi: từ năm 1945-1975 phong trào đấu tranh giành độc lập thắng lợi ở nhiều nước vùng Bắc Phi và châu Phi Xích Đạo. 1960, 17 nước Châu Phi giành độc lập, lịch sử thế giới gọi là "năm Châu Phi". 1975, nhân dân các nước Mô-dăm-bích, Ăng go la, Ghi nê phíc xao, đấu tranh đánh đổ nền thống trị của thực dân Bồ Đào Nha, hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân phương Tây về cơ bản sụp đổ. Sau 1975, nhân dân các quốc gia còn lại ở Châu Phi đã hoàng thành cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Chủ nghĩa thực dân cũ còn tồn tại dưới hình thức chế độ phân biệt chủng tộc Apacthai tập trung ở ba nước Rô đê đi a, Tây Nam Phi, Cộng Hòa Nam Phi đã bị xóa bỏ hoàn toàn năm 1993. Sự kiện này đánh dấu thắng lợi hoàn toàn trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở Châu Phi.

+ Khu vực Mĩ Latinh: Thắng lợi của cách mạng Cuba, ngày 1/1/1959, chế độ độc tài Batixta sụp đổ nước cộng hòa Cuba ra đời. Cách mạng Cuba thắng lợi đã ảnh hưởng đến phong trào đấu tranh giành và bảo vệ độc lập của nhân dân Mĩ Latinh. 1983, có 13 nước vùng Caribe giành độc lập biến Mĩ Latinh thành lục địa bùng cháy, chính quyền độc tài ở nhiều nước bị lật đổ, chính phủ dân tộc được thiết lập.

- Thắng lợi đó đã làm bản đồ chính trị thế giới có những biến đổi lớn và sâu sắc. Hệ thông thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc kéo dài nhiều năm sụp đổ hoàn toàn.

- Trên cơ sở xóa bỏ chủ nghĩa thực dân, các quốc gia độc lập ra đời ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị thế giới với ý thức chống chủ nghĩa thực dân, vì hòa bình, độc lập dân tộc, tiến bộ xã hội.

- Như vậy với thắng lợi của phong trào giải phóng dân tộc ở khu vực Á, Phi, Mĩ Latinh đã làm cho thế kỉ XX trở thành thế kỉ giải trừ chủ nghĩa thực dân.

* Vai trò của Việt Nam:

- Cách mạng tháng tám năm 1945, cuộc kháng chiến chống Pháp (1945-1954), cuộc kháng chiến chống Mĩ (1954-1975) thắng lợi, nhân dân Việt Nam đã giành và bảo vệ được nền độc lập của mình. Những thắng lợi trên có tác dụng cổ vũ to lớn với phong trào cách mạng thế giới.

- Đặc biệt cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân Việt Nam là một sự kiện mang tính đụng đầu lịch sử, có tác động đến nội tình nước Mĩ, là một sự kiện mang tình thời đại và quốc tế sâu sắc.