MÃ ICD10

♥️ VIÊM MŨI DỊ ỨNG: J30
♥️ VIÊM MŨI TEO (TRĨ MŨI): J31.0
♥️ VIÊM MŨI XOANG CẤP, MẠN TÍNH
☀️ Viêm xoang cấp: J01
☀️ Viêm xoang mạn: J32

🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🍎🍏🍐🍑🍒🍓🍅🥥🥒🥑🍆🥔

1. ĐỊNH NGHĨA

♥️ VIÊM MŨI DỊ ỨNG
☀️ Phản ứng toàn thân giữa kháng nguyên, kháng thể sinh ra hóa chất trung gian histamin và serotonin biểu hiện bằng quá trình viêm ở mũi.
☀️ Phân loại: quanh năm hoặc theo mùa rõ rệt.

♥️ VIÊM MŨI TEO (TRĨ MŨI)
☀️ Bệnh điển hình và hay gặp nhất của HC viêm mũi teo (teo niêm mạc mũi do bệnh viêm mũi nặng nhưng không được điều trị thích hợp và triệt để). Nguyên nhân vẫn chưa xác định rõ ràng. Người ta cho rằng, bệnh khởi nguồn có thể do rối loạn dinh dưỡng ở niêm mạc mũi, hậu quả từ rối loạn hệ thống nội tiết trong cơ thể.

♥️ VIÊM MŨI XOANG CẤP, MẠN TÍNH
☀️ 1 nhóm những rối loạn, đặc trưng bởi tình
trạng viêm niêm mạc mũi và xoang.
☀️ Phân loại:
☘ Viêm mũi xoang cấp: triệu chứng kéo dài dưới 4 tuần.
☘ Viêm mũi xoang bán cấp: từ 4-12 tuần.
☘ Viêm mũi xoang mạn tính: trên 12 tuần.
☘ Viêm mũi xoang cấp tái phát: trên 4 đợt/năm.
☘ Viêm mũi xoang mạn tính đợt cấp: các triệu chứng nặng hơn trên nền viêm mũi xoang mạn tính.

🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🍎🍏🍐🍑🍒🍓🍅🥥🥒🥑🍆🥔

LÂM SÀNG

♥️ VIÊM MŨI DỊ ỨNG
☀️ Cơ năng
☘ Ngứa mũi
☘ Hắt hơi
☘ Chảy nước mũi
☘ Nghẹt mũi.
☀️ Thực thể
☘ Niêm mạc nhợt nhạt
☘ Xuất tiết nhầy trong.

♥️ VIÊM MŨI TEO (TRĨ MŨI)
☀️ Chẩn đoán xác định
☘ Thường khá điển hình với các triệu chứng:
🥀 Hơi thở thối và tanh làm người xung quanh rất khó chịu.
🥀 Mất ngửi: tự không ngửi thấy mùi thối cũng như các mùi khác.
🥀 Mũi teo: khi lấy hết vảy, thấy hốc mũi rộng, các cuốn mũi, kể cả cuốn mũi dưới đều bị teo đi, niêm mạc mũi nhợt, khô.
🥀 Ngạt mũi: tuy hốc mũi rộng nhưng lại có cảm giác ngạt mũi (cảm giác ngạt giả).

🍊 VIÊM MŨI XOANG CẤP, MẠN TÍNH

🍎 Triệu chứng chính

🍒 Đau hoặc cảm giác căng vùng mặt
🍓 Nghẹt mũi
🍓 Chảy mũi
🍓 Mất mùi hoặc giảm mùi
🍓 Sốt (viêm mũi xoang cấp)
🍓 Mủ trong hốc mũi khi thăm khám

🍎 Triệu chứng phụ

🍓 Nhức đầu
🍓 Hôi miệng
🍓 Mệt mỏi
🍓 Đau răng
🍓 Ho
🍒 Đầy tai, nặng tai, đau tai, ù tai

🍊 Chẩn đoán dựa trên 2 triệu chứng chính hoặc 1 triệu chứng chính và 2 triệu chứng phụ.

🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🍎🍏🍐🍑🍒🍓🍅🥥🥝

CẬN LÂM SÀNG

🍎 VIÊM MŨI DỊ ỨNG

🍊 Thường quy

🍒 Xét nghiệm thông thường xác định có nhiễm trùng và bệnh đi kèm không: TPTTBM ngoại vi, TPTNT, đường máu, ure, creatinin.
🍒 TPTTBM ngoại vi: lượng eosinophil trong máu cao rất hữu ích trong chẩn đoán.

🍊 Xét nghiệm miễn dịch đặc hiệu: IgE trong huyết thanh tăng, dịch mũi có nhiều tế bào ái toan.

🍒 Nội soi hốc mũi.
🍒 X-quang và CT scan: không có tính quyết định chẩn đoán, nhưng hữu ích trong đánh giá bất thường giải phẫu, biến chứng hoặc tình trạng bệnh lý kèm, như viêm mũi-xoang, polype mũi, phì đại VA.

🍎 VIÊM MŨI TEO (TRĨ MŨI)

🍊 Thường quy

🍒 Xét nghiệm thông thường xác định có nhiễm trùng và bệnh đi kèm không: TPTTBM ngoại vi, TPTNT, đường máu, ure, creatinin.

🍊 Đặc hiệu

🍒 Nội soi mũi xoang.
🍒 X-quang hoặc CT scan mũi xoang: xác định có tổn thương vùng hốc mũi hay viêm mũi xoang đi kèm không.

🍎 VIÊM MŨI XOANG CẤP, MẠN TÍNH

🍊 Xét nghiệm thông thường xác định có nhiễm trùng và bệnh đi kèm không: TPTTBM ngoại vi, TPTNT, đường máu, ure, creatinin.

🍊 Nội soi mũi xoang:
🍒 Viêm mũi xoang cấp: niêm mạc sung huyết, phù nề, mủ trong khe giữa.
🍒 Viêm mũi xoang mạn: niêm mạc mũi nhạt màu, chảy mũi đổi màu, polyps hoặc phù nề dạng polyp, phù nề khe giữa, phù nề tại chỗ hoặc toàn bộ, mô hạt trong khoang mũi.
🍒 Ngoài ra, có thể phát hiện vách ngăn lệch, gai, mào; cuốn mũi giữa phình to, cong ngược, quá phát cuốn mũi dưới.

🍊 Hình ảnh học: phim Blondeau-Hirtz, tốt nhất nên chụp CT-scan. Nghi ngờ có khối u ác tính hoặc u mạch máu lớn có thể chụp thêm MRI hoặc làm DSA.
🍒 Viêm mũi xoang cấp: mức khí dịch, mờ toàn bộ xoang.
🍒 Viêm mũi xoang mạn tính: dày niêm mạc xoang, polyp mũi xoang, tắc phức hợp lỗ thông khe, hình ảnh hủy xương, xâm lấn cơ quan lân cận, hình ảnh u nang chân răng, hình ảnh bất thường cấu trúc giải phẫu như bóng khí cuốn mũi, cuốn giữa cong ngược, lệch, gai vách ngăn
🍒 Đặc biệt, viêm xoang do nấm: hình ảnh bắt sáng giống kim loại nằm trong khối nấm.

🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🍎🍏🍐🍑🍒🍓🍅🥥🥝

CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT

🍎 VIÊM MŨI TEO (TRĨ MŨI)

🍊 Giang mai mũi: vảy cứng nhưng khó lấy, niêm mạc hay bị loét có mủ, cuốn mũi không bị teo nhỏ.
🍊 Lao mũi: vảy mũi mỏng, nhỏ, màu vàng, không thối.

🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🍎🍏🍐🍑🍒🍓🍅🥥🥝

ĐIỀU TRỊ

🍎 VIÊM MŨI DỊ ỨNG

🍊 Nguyên tắc

🍒 Điều trị nội khoa là chủ yếu
🍒 Kiểm soát môi trường - tránh dị ứng nguyên
🍒 Giải mẫn cảm: làm phản ứng nội bì để xác định kháng nguyên, sau đó chích giải mẫn cảm.
🍒 Điều trị triệu chứng.

🍊 Điều trị cụ thể

🍒 Uống thuốc kháng dị ứng: chlorpheramin 4 mg, polaramin, cetirizin, loratadine hoặc fexofenadine.
🍒 Kháng viêm: prednisolone, methylprednisolone
🍒 Khi có bội nhiễm: 1 trong các loại kháng sinh sau:

🍄 Amoxicilin + acid clavulanic (Augmentin, Curam, Klamentin, Augmex) 1g 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefixime, cefuroxim (Zinmax, Zinnat, Ceroxim) 200 ng 1 viên x 2 uống
🍄 Ciprofloxacin 500 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Sultamicillin 750 mg 1 viên x 2 uống.

🍒 Điều trị tại chỗ:

🍄 Xông mũi bằng corticoid
🍄 Xịt mũi bằng corticoid: (Budesonide, Benita, Meseca, Nazoster, Avamys, Flusort)

🍎 VIÊM MŨI TEO (TRĨ MŨI)

🍊 Nội khoa

🍒 Lấy vảy mũi và rửa mũi bằng dung dịch borat, natribicarbonat hoặc nước muối sinh lý NaCl 0,9% loãng ấm hàng ngày.
🍒 Bôi thuốc mỡ vitamin A, D để chống thoái hóa niêm mạc. Phải uống vitamin A, E kéo dài.
🍒 Chống nhiễm khuẩn: thường dùng streptomycin tại chỗ.
🍒 Nhiễm khuẩn vùng mũi xoang thì dùng
kháng sinh toàn thân như:

🍄 Amoxcillin + acid clavulanic 1 g 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefuroxime 250 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefixime 200 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefpodoxime proxetil 200 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Quinolon (ciprofloxacin) 500 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Sultamicillin 750 mg 1 viên x 2 uống.

🍒 Kháng viêm: corticoid, non-steroid.
🍒 Vacxin trị liệu cũng có kết quả.

🍊 Ngoại khoa: phẫu thuật làm hẹp hốc mũi bằng cách độn mảnh nhựa acrylic (phẫu thuật Eries) hay ghép dưới niêm mạc sụn sườn, xương mào chậu.

🍎 VIÊM MŨI XOANG CẤP, MẠN TÍNH

🍊 Viêm mũi xoang cấp

🍒 Virus: trong 10 ngày đầu, chủ yếu điều trị triệu chứng.

🍒 Vi trùng: sau 5 hoặc 10 ngày triệu chứng diễn tiến nặng hơn, có thể dùng kháng sinh:
🍄 Amoxcillin + acid clavulanic 1 g 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefuroxime 250 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefixime 200 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefpodoxime proxetil 200 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Quinolone (Ciprofloxacin) 500 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Sultamicillin 750 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Dùng trong 10-15 ngày.

🍒 Điều trị khác:
🍄 Corticoid: toàn thân (tùy trường hợp): prednisone, prednisolone, methylprednisole, dexamethasone, hydrocortisone, solumedrol. Tại chỗ (thuốc xịt): Budesonide (Benita), Fluticasone propionate, Momethasone furoate, Meseca.
🍄 Kháng viêm: non steroid: meloxicam, piroxicam, diclofenac.
🍄 Kháng viêm enzym: Alphachymotrepsine.
🍄 Giảm sung huyết mũi: toàn thân (cẩn thận chú ý chống chỉ định). Tại chỗ: naphtazoline, xylometazoline (không nên dùng quá 7 ngày).
🍄 Tan nhầy: Acetyl cystein, guaifenesin
🍄 Kháng histamin: thế hệ 1 (dễ gây buồn ngủ):
chlorpheniramine, diphenhydramine. Thế hệ 2 (ít gây buồn ngủ): cetirizine, fexofenadine, desloratadine, loratadine.
🍄 Giảm đau, giảm sốt: acetaminophen.
🍄 Rửa mũi hoặc xịt mũi dung dịch nước muối sinh lý.
🍄 Tùy trường hợp kết hợp xông mũi (Dexacol), làm thủ thuật Proetz, chọc Xoang.

🍊 Viêm mũi xoang mạn: nội khoa

🍒 Kháng sinh: nên chọn có hiệu quả chống cả hiếu khí và kỵ khí:
🍄 Amoxcillin + acid clavulanic 1 g 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefuroxime 250 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefixime 200 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Cefpodoxime proxetil 200 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Quinolone (Ciprofloxacine...) 500 mg 1 viên x 2 uống.
🍄 Sultamicillin 750 mg 1 viên x 2 uống.

🍒 Điều trị kết hợp: ức chế Leucotrience (montelukast, zafirlukast), rửa mũi hoặc xịt mũi dung dịch nước muối sinh lý.
🍄 Corticoid: giống viêm xoang cấp tính.
🍄 Kháng viêm non-steroid: meloxicam, piroxicam, diclofenac.
🍄 Kháng viêm emzym: alphachymotrypsine.
🍄 Thuốc giảm sung huyết: kháng histamin, tan nhầy, giảm đau, giảm sốt, xông mũi giống viêm mũi xoang cấp.
🍄 Tùy trường hợp kết hợp xông mũi, làm thủ thuật Proetz, chọc xoang.

🍒 Tập thể dục, thay đổi môi trường, dinh dưỡng được đề nghị.
🍒 Thời gian điều trị: có thể 3-6 tuần.

🍊 Viêm mũi xoang do nấm

🍒 Nấm xâm lấn
🍄 Thường trên cơ địa đái tháo đường, suy giảm miễn dịch.
🍄 Nấm điển hình: Aspergillus, Mucor, Rhizopus.
🍄 Khám thường phát hiện những vảy màu.
🍄 Điều trị: lấy bỏ toàn bộ tổn thương liên quan có thể cả ổ mắt nếu cần, kháng nấm như amphotericine B hoặc Itraconazole, nâng đỡ tổng trạng, ổn định đường huyết.

🍒 Nấm không xâm lấn
🍄 Thường cuộn thành 1 khối không xâm lấn.
🍄 Thường gặp: Aspergillus.
🍄 Thường gặp ở viêm xoang mạn tính.
🍄 Điều trị: lấy bỏ toàn bộ nấm dạng khối.

🍒 Nấm dị ứng
🍄 Thường do nấm kích thích đáp ứng miễn dịch từ niêm mạc mũi xoang.
🍄 Điển hình là mô dạng polyp gồm mucin, yếu tố nấm, tinh thể Charcor-Leyden, eosinophils.
🍄 Điều trị: phẫu thuật kết hợp corticoid xịt mũi tại chỗ.

🍒 Các thể viêm xoang do nấm đều điều trị bằng phẫu thuật. Thuốc kháng nấm đường uống chỉ dùng khi có biểu hiện nấm xâm
lấn mô trên kết quả giải phẫu bệnh

🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🍎🍏🍐🍑🍒🍓🍅🥥🥝

THEO DÕI VÀ HƯỚNG DẪN HOẶC DẶN DÒ

🍎 VIÊM MŨI DỊ ỨNG

🍊 Điều trị bằng miễn dịch liệu pháp (giải mẫn
cảm) phải theo dõi điều trị lâu dài, thường sau 6-12 tháng triệu chứng mới cải thiện và phải duy trì liên tục 3-5 năm mới đạt hiệu quả tối đa.
🍊 Phòng ngừa: tránh tiếp xúc chất kích thích gây triệu chứng viêm mũi dị ứng tăng kịch phát.
🍊 Theo dõi biến chứng: có thể xảy ra như viêm tai giữa, rối loạn chức năng vòi nhĩ, viêm mũi-xoang cấp, viêm mũi-xoang mạn.
🍊 Giáo dục bệnh nhân: cải tạo kiểm soát môi trường, tránh dị ứng nguyên đặc biệt gây viêm mũi dị ứng đã phát hiện và cả những chất không đặc hiệu có thể gây kích thích khởi phát dị ứng.

🍎 VIÊM MŨI TEO (TRĨ MŨI)

🍊 Rửa mũi hằng ngày
🍊 Tránh bụi.

🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🍎🍏🍐🍑🍒🍓🍅🥥🥝

TIÊU CHUẨN NHẬP VIỆN

🍎 VIÊM MŨI DỊ ỨNG

🍊 Hắt hơi, nghẹt mũi kéo dài dùng thuốc không khỏi, nhiễm trùng vùng mũi xoang nặng.

🍎 VIÊM MŨI TEO (TRĨ MŨI)

🍊 Vảy mũi và nhiễm trùng mũi nặng lên
🍊 Có chỉ định phẫu thuật.

🍎 VIÊM MŨI XOANG CẤP, MẠN TÍNH

🍊 Viêm cấp điều trị nội không đáp ứng.
🍊 Biến chứng như viêm màng não, áp xe ngoài màng cứng.
🍊 Có chỉ định phẫu thuật.