1.Bệnh do thay thế một axit amin

-Cơ chế: do đột biến sai nghĩa trong gen cấu trúc làm biến đổi 1 nu trong bộ ba mã hóa một axit amin dẫn đến thay thế một axit amin này một axit amin khác

-bệnh thường xảy ra ở gen globin beta

-nhiều trường hợp gây nên triệu chứng  thiếu máu trầm trọng

-bệnh này là bệnh di truyền lặn trên nst thường

**Một số  ví dụ về nhóm bệnh này:

-Bệnh hemoglobin S ( bệnh hầu cầu hình lưỡi liềm ):

+ Cơ chế: gen beta globin có axit amin thứ 6 bị thay thế bằng valin( từ GAG bằng GTG )

+Bệnh di truyền theo alen lặn trên nst thường

+Các thể bệnh: 

> Ở thể đồng hợp tử(SS) bệnh nhân có biểu hiện thiếu máu nặng,hồng cầu mang HbS không có khả năng gắn oxy, Hb trong hồng cầu kết tụ lại thành dạng tinh thể gây biến dạng tế bao hồng cầu trở thành hình liềm, những hầu cầu này trở nên cứng, mất tính linh hoạt ko thể di chuyển dễ dàng qua các mạch nhỏ dẫn đến tắc mạch>>>tổn thương tim,phổi,thận,có thể đau xương,tắc mạch não.Người đồng hợp tử thường chết trước tuổi trưởng thành

>Ở trạng thái dị hợp(AS) :thường ko có biểu hiện triệu chứng, tăng sức đề kháng với kí sinh trùng sốt rét

+Bệnh xuất hiện nhiều ở châu phi, tần số là 1/500

+Ngoài dạng dị hợp và đồng hợp HbS còn xuất hiện thể hối hợp SC( hồng cầu có cả HbS và HbC) và thể phối hợp ST( HbS/thalassemia)

+Chẩn đoán: dựa vào triệu chứng lâm sàng, xem xét tế bào máu trong áp lực oxi thấp(dị hợp)

Tuy nhiên để khẳng định chẩn đoán bệnh cần tiến hành điện di Hb: người đồng hợp kết quả điện di huyêt cầu tố có chủ yếu HbS ; người dị hợp tử kết quả điện di huyết cầu tố có cả HbA, HbS và HbA2

+Phòn bệnh: tư vấn di truền trước hôn nhân , chẩn đoán trước sinh bằng phân tích ADN của gen bằng pp PCR hoặc lai alen với các mẫu dò đặc hiệu  dựa trên mẫu tế bào ối hoặc sinh thiết tua rau.

2.Bệnh hemoglobin C

+Cơ chế: do đọt biến axit thứ 6 là glutamic( tích điện âm) bằng lyzin(dương) (từ GAG thành AAG) kết quả HbC di chuyển chậm hơn HbS  và rất gần với HbA2.

+Di truyền: di truyền alen lặn trên nst thường

+Các thể bệnh: 

+Người bệnh đồng hợp tử lặn(CC) thiếu máu tan huyết nhẹ, lách to, trong máu nhiều hồng cầu hình bia và một ít hồng cầu nhỏ.

+Người dị hợp tử AC ko biểu hiện truyện chứng lam sàng: lượng HbA nhiều hơn lượng  HbC 

+Chẩn đoán: tương tự HbS

3.Bệnh hemoglobin E

+Cơ chế sinh bệnh: do đột biến gen beta globin tại mã thứ 26 ( từ GAG>AAG hay từ glutamic thành lyzin

+Bệnh di truyền alen lặn trên nst thường

+Các thể bệnh: 

>người đồng hợp tử EE: không có biểu hiện lâm sàng ,đôi khi thiếu máu nhẹ, điện di Hb chỉ có HbE.

>thể dị hợp tử: biểu hiện thiếu máu tan máu nặng, thể dị hợp kép HbE/ beta thalassemia hay gặp hơn HbE/anpha thalassamia, người dị hợp tử trong máu có HbA và HbE.

+Chẩn đoán: 

> Xét nghiệm tiêu bản máu xem hình thể hồng cầu.

>Xét nghiệm thể tích trung bình hồng cầu,Hb trung bình hồng cầu

> Đo sức bền thẩm thấu hồng cầu ở dung dịch NaCl 0.35%