THƠ CỔ BA TƯ

* THÁI BÁ TÂN  dịch từ tiếng Nga RUĐAKI Được xem là ông tổ của nền thơ ca Ba Tư, Ruđaki (Abu Abdulla Jafar Muhamad Rudaki) sinh năm 860 ở một làng miền núi có tên là Rudak, sau được ông chọn làm bút danh. Thời trẻ ông nổi tiếng hát hay và chơi các nhạc cụ dân tộc rất giỏi. Năm ba mươi tuổi ông đã được xem là nhà thơ lớn nhất thời đó và được mời tới Bukhara (nay thuộc Uzbêkixtan) sống trong cung các triều vua Samanid rồi trở thành thà thơ cung đình ở đấy một thời gian dài. Tuy nhiên sau này, do bị nghi liên quan đến một cuộc nổi dậy của dân chúng, ông thất sủng và bị đuổi đi. Ông trở về làng cũ và chết ở đó năm 941. Theo một số tài liệu, Ruđaki sáng tác ước tính hơn hai triệu câu thơ, nhưng giữ lại được đến nay không nhiều, tản mạn và không trọn vẹn tác phẩm.    

THƠ LẺ

* * *(2 câu 1)

Ta cô đơn giữa trăm vạn con nguời.

Ta cô đơn thiếu trăm vạn con người.

---

Anh được làm từ bụi đất như tôi,

Và khi chết cũng thành đất, thế thôi.

Tôi làm bạn với người bị đám đông ghét bỏ,

Không cam chịu cuộc đời luôn nhỏ nhoi, gò bó.  

Sao anh nghe những tiếng nhạc bùi tai,

Không chịu nghe, tiếng rên khóc, thở dài?

Người khôn ưa việc tốt, hòa bình.

Thằng ngốc thích chém giết, chiến tranh.

Kẻ thịt ngon, nho tươi ăn chẳng hết,

Người nhịn đói suốt ngày, thêm đói rét.

Em không yêu, nhưng sợ tình yêu mất.

Em giả dối, lại muốn tìm sự thật.

Một kẻ thù đã nhiều tai họa.

Trăm người bạn vẫn còn ít quá.

Nhờ tình yêu, tôi hăng say lao động.

Thiếu tình yêu, tôi không còn muốn sống

* * *

Người no nghĩ xin ăn là nhục nhã.

Người không bệnh, không đau không đáng lạ.

* * *

Anh sẽ giống như cừu sa bãi lầy

Khi thượng đế xét tội anh sau này.

* * *

Ngày mùa xuân đẹp thật, cỏ và hoa.

Nhưng không đẹp bằng đêm chỉ hai ta.

* * *

Bản thân tôi cũng rất thích được khen,

Nhưng lời khen phải chân thành, tất nhiên.

* * *

Vâng, anh buồn, nhưng không buồn vẩn vơ.

Buồn vì em, vì em anh ngẩn ngơ.

* * *

Cũng chẳng sao quần áo rách, khi anh

Tâm hồn không vấy bẩn, vẫn nguyên lành.

* * *

Nụ hôn người yêu như nước hồ mặn chát -

Càng uống nhiều càng thấy khát.

* * *

Cô gái đẹp làm anh vui, hết mệt.

Thế mà anh tìm lão già hiền triết.

* * *

Tôi nhuộm tóc không vì tôi muốn trẻ.

Tôi nhuộm tóc để nhớ về tuổi trẻ.

* * *

Kể cũng buồn: chim ác sống trăm năm,

Mà con én chưa đầy năm đã chết.

* * * Thường người ta tìm tôi khi gặp nạn.

Đến tâm sự khi trong lòng buồn chán.

mà tôi khát nước, chẳng người nào

Cho tôi uống, lại còn lên giọng phán.

* * *

Đời đã khổ, lại còn rất ngắn.

Sao thần chết đang tâm tàn nhẫn

Ngắt bông hoa xinh đẹp như em

Mà không chút băn khuăn, hối hận?

* * *

Hãy cảm ơn thượng đế, gượng mà vui.

Đời thế nào mặc kệ, gượng mà vui.

Cũng chẳng sao khi anh mãi không giàu.

Thì cuộc đời vẫn thế, gượng mà vui.

* * *

Vua chúng ta thật vĩ đại, phi thường,

Bắn đạn bạc, tên vàng ngoài chiến trường.

Lính vua chết, tiếc thay, không vải liệm,

Cũng không tiền chữa trị người bị thương.

* * *

Thật kỳ diệu cuộc đời này.

Không ngừng nghỉ, tự mình quay.

Yêu - biến anh thành hoàng đế.

Ghét - bắt làm thằng ăn mày.    

* * *    

Trời thương tình, ban cho tôi bốn cái:    

Sức khỏe, tên, trí khôn, lòng nhân ái.

Trong chúng ta, ai có bốn cái này,

Sẽ hạnh phúc, không buồn đau, sợ hãi

. * * *

Sao nhìn ai anh cũng toàn thấy ác?

Anh hờ hững với nỗi đau người khác.

Xua cái tham, cái hằn học khỏi tim,

Anh sẽ thấy đời cũng không tệ bạc.

* * *

Ta uống nhiều vì lòng ta ngất ngây.

Nhất là khi có bạn gái thế này.

Mặc bọn ngốc cứ chê ta là ngốc.

Không vì ngốc ta ngã, mà vì say.  

  * * *

Người ta ghét ăn mày như ghét quỉ,

Chưa nghe xin, đã ném đồng xu gỉ.

Anh xấu hổ, không nghe hết lời xin?

Tôi thì sao, người xin anh bố thí?

* * *

Hãy nhìn đời bằng con mắt thông minh.

Đừng cố chấp, nhìn đời qua định kiến.

Đời là biển, muốn vượt qua, xin anh

Hãy tự đóng con tàu bằng bằng việc thiện.

* * *

Biết thắng cái thấp hèn

- anh là người hạnh phúc.

Không cười diễu người điên

-anh là người hạnh phúc.

Và bất hạnh là ai dẫm lên ngực người đời.

Dìu người ngã đứng lên

- anh là người hạnh phúc.  

  * * *  

  Em hãy đến, đàn anh nghe đêm nay.

Nhớ mang rượu để hai ta cùng say.

Thứ rượu đỏ long lanh như ngọc bích,

Như vầng dương luôn rực đỏ mỗi ngày.

* * *     Tóc em đen, uốn xuăn đầy cám dỗ.    

Đẹp hơn cả trăm bông hồng màu đỏ.    

Trong mỗi lọn là một nghìn yêu thương.    

Trong mỗi búi là một nghìn đau khổ.

* * *

Đừng vội giận, đừng trách bạn làm gì.

Đời thay đổi, mọi cái sẽ qua đi.

Hôm nay thế, nhưng mai không còn thế.

Giận, trách bạn vốn là điều quá dễ.

Cái khó hơn - không vì giận lần này,

Mà anh quên bao điều tốt xưa nay. 

Hãy tha thứ nếu bạn ánh có lỗi.

Anh cũng chẳng hoàn hảo đâu.

Xin hỏi: Hoa có gai, gai châm anh, đúng không,

Nhưng vì thế anh sống thiếu hoa hồng?

Hay anh định hàng ngày tìm bạn mới?

Hãy khoan dung, hãy bình tâm chờ đợi.

* * *

Đời bình thường như vẫn thế xưa nay.

Sao vô cớ, anh buồn bã, chau mày?

Hãy xua đi những ý buồn bất tận.

Đời anh đẹp, cứ tin vào số phận.

Mà số phận có cách riêng của mình.

Hãy tin nó, đừng tin nhà chiêm tinh.

Đời thực ra không xấu như ta nghĩ.

Hãy hưởng thụ, đời mình đừng bỏ phí.

* * *

Này anh bạn, đừng buồn lâu, tôi biết

Anh đang khóc, nhớ thương người đã chết.

Đời phải thế, việc gì qua đã qua,

Có cưỡng lại cũng vô ích thôi mà.