Tính chất, Khuynh hướng của nó, Loại kim thạch, Sự cải thiện những hình thể và sự mở mang ý thức lần lần trong các loại thảo mộc, cầm thú và loài người.

1 – Vật chất cấu tạo nên ba Loại Tinh chất (Règnes Elémentals) gọi là gì?

            Người ta gọi là tinh chất (essence élémentale) và nó là vật chất cấu tạo ra ba cõi: Thượng thiên (thượng trí hay là trí trừu tượng), hạ thiên (hạ trí hay là trí cụ thể) và trung giới hay là dục giới. Nó biến chuyển không ngừng, vừa có hình nầy đã biến sang hình khác. Nó thay đổi ăn nhịp với sự rung động của mỗi tư tưởng, mỗi xúc động của ta và nó cũng là môi vật, là vật liệu cấu thành hình vóc của tư tưởng và xúc động.

            Nhờ sức tưởng tượng, chúng ta dùng nó để tạo ra hình ảnh giống tạc những người và những vật mà ta để trí tư tưởng đến hoặc tưởng tượng ra. Người ta đã chụp hình được những hình ảnh khách quan đó.

2 – Tinh chất có khuynh hướng tự nhiên như thế nào?

            Nó có khuynh hướng từ cõi cao đi xuống cõi thấp, để biến thành vật chất cõi hồng trần. Do đó, con người càng ít tiến hóa thì tư tưởng, dục vọng, bản năng của họ (biểu hiện trong tinh chất) càng xoay chiều về vật chất, về sự thỏa thích giác quan của xác thịt.

            Tất cả những cám dỗ đó không phải tại quỷ dục theo như người ta tưởng; mà luật tự nhiên bắt buộc chúng ta muốn tiến hóa phải luôn luôn dõng mãnh và gắng sức, đó là sự chiến đấu ghê gớm giữa tinh thần và vật chất. Đã hên lâu, vật chất chiếm phần ưu thắng. Nhưng rồi sau khi đã bao phen thất bại, lần lần tinh thần mới nắm được chủ quyền. Trải qua cả ngàn kiếp chúng ta đã nếm đủ những trái ngọt và trái đắng của cây thiện, ác, để cuối cùng có được kiến thức hầu phân biện sự phải và sự quấy và tự do lựa chọn. Đó là vai tuồng của ý thức của chúng ta vậy.

3 – Có phải kim thạch là thứ tử vật vô cớ chăng?

            Không, bởi vì không có vật chất nào là không có sự sống. Nhà Đạo Học Á-rập (soufiste) nói rằng: Trời ngủ trong loài kim thạch. Chơn thần vốn ở trong đó, nhưng bị bao bọc trong một bức tường dày nên biểu lộ một cách rất yếu ớt và cần phải có những sự động chạm dữ dội, liên tiếp mới đánh thức nó được. Như đối với sự chọc phá bằng điễn, nó trả lời lại và người ta có dùng máy để ghi những sự rung động của nó (Xin xem quyển Cái Phách trong bộ <<Con người là ai>> do ông Bạch Liên soạn, nhà in Niết Bàn xuất bản)

            Thế thì chính trong loài kim thạch là nơi khêu gợi ý thức của chơn thần, Khoa học đã nhận thấy điều này, đã thường nói đến sự mệt nhọc, sự bịnh hoạn, sự đầu độc loài kim. Khoa học đã gia sự sống cho nó.

            Vã lại, loài kim thạch phải chăng đã cấu tạo theo những định luật của kết tinh học và những đặc tính của nguyên tử? Thế thì nó có tổ chức, nó thuộc về loại hữu cơ rồi.

            Dưới sự động chạm, lửa xẹt ra trong đá, trong kim thuộc và lửa là biểu hiện cao cả hơn hết của thần minh trong thế giới nầy. Lửa là năng lượng sáng tạo những hình thể và đồng thời cũng là năng lực phá hoại tuyệt luân bằng cách đốt cháy tiêu mau lẹ hay chậm chạp.

            Trong loài kim thạch, chơn thần phát triển <<nguyên tử ý thức>> (Nên đọc thêm quyển <<Nghiên cứu về ý thức (Etude sur la Conscience) của A.Besant).

4 – Chơn thần thoát khỏi loài kim thạch như thế nào?

            Đá bị bể, bị chẻ dưới ảnh hưởng của những lực lượng to tá của tự nhiên như đất động, núi phun lửa, nước biển lên xuống; sóng gió, các động lực trong không khí, sự tư dưỡng của cây cối, vân vân…

            Khi đã thoát khỏi loài kim thạch, chơn thần ở trong những hình thể ít thô kệch hơn, ít đông đặc hơn, những hình thể đã cải thiện và luôn luôn tiến tới mãi. Sang qua loài thảo mộc, Chơn thần có thể phát triển thêm <<Bản năng ý thức>>.

5 – Đâu nào là những sự tiến bộ thực hiện trong loài thảo mộc?

            Lần đầu Chơn thần tạo cho thân hình của mình những cơ quan tư tưởng, hô hấp, tuần hoàn, kế đó những cơ quan sanh trái và truyền chủng để bảo tồn cá nhân và nòi giống.

            Lần lần <<cái vía>> hay là cảm giác thể được tạo lập, thế là Chơn thần bắt đầu tiếp nhận những sự rung động ở ngoại giới và ý thức bắt đầu phát lộ. Một ít thứ cây, như cây mắc cở, có những phản ứng vận động. Cái vía là hồn còn đương ngày ngủ hoặc ít hoặc nhiều của cây cối.

            Tất cả những cây cối cùng một giống có một hồn chung, gọi là hồn khóm, nơi đó chứa những khuynh hướng, những nhu yếu chung cho tất cả và là chỗ khởi nguyên của bản năng.

            Cây cối là một sinh vật; nó sanh ra, lớn lên, phát triển và truyền chủng; nó cảm biết, đau đớn, bịnh hoạn và chết, nhưng chỉ về mặt hình thể thôi.

6 – Sự tiến bộ biểu lộ trong loài thú như thế nào?

            Ở đây cũng như trong loài cây cối, những giai đoạn kể ra rất nhiều và cũng rất lâu. Nhưng ở giai đoạn cao hơn hết của loài thú, sự tiến bộ rất rõ rệt:

            1 – Xác thịt có những khí quan hoàn thiện hơn, cử động một cách hữu ý và tùy thuộc hai bộ thần kinh, ở một vài giống thú, giác quan rất tinh vi, sâu sắc.

            2 – Cái vía phát triển. Nó bày tỏ những cảm tính, những xúc động, quyến luyến, trung tín, nhiệt tâm, hy sanh cũng như giận dữ, báo oán, thù hềm.

            3 – Con thú có được trí thể và nhờ đó, có trí khôn,thế thì hồn thú gồm có cái vía và cái trí. Hồn khóm gồm có tất cả những thú cùng một giống với nhau. Nó là cái kho chứa những bản năng tuyệt diệu và những kinh nghiệm của mỗi con thú làm cho cái kho đó được phong phú thêm.

                  Nơi những giống thú cao đẳng, hồn khóm nầy tế phân cho đến khi chỉ có chứa một con thú thôi. Bất giờ nó tách riêng ra một mình và sớm muộn gì, chơn thần của nó sẽ lấy hình người.

7 – Con người là gì?

            Xét về quan điểm hình thể thì con người ở một nấc thang cao hơn nấc thang của con thú, đó là con thú người. Nhưng có một sự khác xa giữa hai bên.

            1 – Thân thể con người là một cơ khí tuyệt tác. Bộ óc, giác quan của con người có những quyền lực, những quan năng tuyệt diệu. Người nói ra tiếng.

            2 – Cái vía của con người phát triển và tổ chức để biểu lộ một cách rõ ràng hoặc tinh tế, những cảm giác, những tinh cảm, những xúc động. Nhưng trước hết, cái vía biểu lộ những tính cách của vật chất; bản năng, dục vọng, nhiệt tình. Sự chiến đấu thật là ghê gớm giựa sự sống và vật chất, giữa tinh thần và xác thịt.

            3 – Nhưng con người có được trí khôn và thuộc tính chính của nó là <<Lý tính>>. Con người có thể phân biệt sự phải và sự quấy, và bổn phận của mình. Con người mở rộng mãi mãi trí khôn và ý thức; tiến mãi đến chỗ tự biết lấy mình. Bấy giờ con người tự nắm lấy trong tay sự tiến hóa của mình.

            4 – Con người cũng có được cái thân hình tinh túy đầu tiên không chịu dưới quyền của sự chết; đ1o là Chơn thần (Corps causal) nơi đó có ghi những kết quả của những hành động trong tất cả mấy kiếp trước, đó là những nguyên nhân sẽ sanh ra những kết quả trong mấy kiếp sẽ đến. Chính đó là con người thật, bất tử, cái Ta cao siêu, cấu thành bởi chất khí của 3 cảnh cao của cõi trí (thượng thiên).

            Các thân thể thấp kém khác: xác thịt, vía, hạ trí, chỉ tồn tại được một kiếp thôi, và hợp thành <<phẩm tính>>, cái mặt nạ mà vai kép bất tử mang vào mỗi khi bắt đầu giáng sanh để thủ một vai tuồng mới, cần yếu cho sự tiến hóa của nó.

8 – Thế thì chính thật loài người bắt đầu từ đâu?

            Bắt đầu từ khi có Thiên tính sanh ra, khi lượn sóng sinh lực thứ Ba xuống hiệp với Chơn thần (ngôi thứ nhất). Đấng Cha Trời xuống với con yêu quý của mình và gia cho con những quyền lực thiêng liêng; Trí năng có một trực giác càng ngày càng rộng, yêu  thương thuần túy, ý chí mãnh liệt, tri thức về một vài cảnh cao, v.v…

            Bấy giờ vật chất đã qui phục. Nó sẽ qui phục một cách trọn vẹn hơn nữa, khi nào con người có được Kim thân và Tiên thể và tiến bước đến bậc Thần minh.

Còn nói về hình thể thì nó sẽ tiếp tục cải thiện mãi. Con người sẽ có giác quan thứ 6 và thứ 7. Hiện giờ chúng ta đã có đủ hai khí quan đó, nhưng nơi hạng người thường, những khí quan đó chưa động tác.