I. Lễ phục Địch y. (1)

1. Lịch sử của Địch y.

- Địch y là danh từ chỉ 1 loại Lễ phục có thêu hoa văn hình chim trĩ ( chim Địch), là loại Lễ phục trang trọng nhất dành cho các bậc Hậu phi trong triều đình các nước Á Đông xưa ( ngoại trừ nhà Thanh của Trung Hoa )

- Lễ phục Địch y ( còn gọi là Vỹ địch/ Huy địch) có 1 lịch sử rất ổn định. Được quy định trong Chu lễ, Địch y trở thành lễ phục cao quý nhất và mang tính chuẩn mực nhất của các bậc Hoàng hậu, Vương phi Á Đông.

- Lễ phục Địch y dựa theo Chu lễ là trang phục tôn quý nhất trong 6 loại trang phục của Hậu phi, được sử dụng trong những dịp trang trọng nhất: đại hôn, điển lễ sách phong,...

- Một bộ Địch y gồm 2 thành phần chính là mũ đội đầu và Địch y.

- Khác với sự ổn định của Địch y, mũ đội đầu biến đổi rất nhiều tùy theo triều đại và quốc gia. Tại Trung Quốc, vào thời Hán, Hoàng hậu sử dụng Cân quắc; thời Đường sử dụng trâm hoa; thời Tống - Minh sử dụng Phượng quan. Tại Triều Tiên, ngoài Phượng quan sử dụng tại thời Sơ kì thì các Vương phi sử dụng 1 loại mũ làm từ tóc giả lớn ở trên đỉnh đầu, xung quanh cài trang sức, trâm cài hình phượng, gọi là Đại thủ quan ( Daesu). Trong bài này, chúng ta sẽ tìm hiểu về Phượng quan, còn Đại thủ quan vì không có nhiều thông tin nên sẽ dành cho những chap sau khi mình đã tìm được thông tin.

a) Phượng quan:

- Phượng quan theo quy chế Tống - Minh có màu sắc chủ đạo là màu xanh ngọc bích, được trang trí dày đặc hoa lá, mây trời, phượng và rồng. Dựa theo số lượng trang sức trên Phượng quan mà phân biệt thứ bậc trong hậu cung: Phượng quan cao cấp nhất đính 12 hình rồng bằng vàng và 9 hình phượng bằng ngọc, con số này lần lượt giảm dần: 9 rồng 9 phượng, 6 rồng 3 phượng, 3 rồng 3 phượng, 3 rồng 2 phượng.

Hiện vật mũ Phượng quan 12 rồng 9 phượng của Hiếu Tĩnh Hoàng hậu ( vợ vua Minh Thần Tông).

Trang ngự dung của Triều Tiên Thần Đức Vương hậu. Trang phục mà Vương hậu đang mặc là Địch y chế tác theo lễ chế của Hoàng thất Tống triều trước khi Triều Tiên nhận được sách phong Triều Tiên Quốc vương. Lúc bấy giờ vẫn còn đội Phượng quan.

b) Địch y

- Địch y vốn có sắc đen huyền, thêu hoa văn chim trĩ. Từ thời Đường trở về sau, sắc áo được chuyển thành màu xanh sẫm ( thâm thanh), trên thân áo thêu 12 hàng hoa văn chim trĩ, viền tay áo và cổ áo thêu rồng. Kiểu dáng Địch y là nhất quán, chỉ có số lượng hàng chim trĩ sẽ thay đổi theo phẩm trật: bậc Hoàng hậu có 12 hàng, bậc Phi chỉ có 9 hàng

- Khi sử dụng trong đại hôn, Địch y sẽ vẫn giữ nguyên kiểu dáng và Phượng quan đội đầu, sự thay đổi duy nhất là ở màu sắc: màu xanh sẫm sẽ chuyển thành màu đỏ, lúc đó sẽ gọi là Khuyết địch. Phu nhân của Hoàng thái tử và Hoàng tử sẽ dùng loại trang phục gần giống như vậy, nhưng thay vì thêu 12 hàng chim trĩ thì sẽ được đổi thành 9 hàng chim diều hâu, Lễ phục này gọi là Du địch. Vỹ địch - Khuyết địch - Du địch hợp lại gọi là Tam địch, là 3 loại Lễ phục cao quý nhất của các hậu phi.

Lễ phục Địch y của Triều Tiên qua các thời kỳ. Thời Sơ kỳ ( 2 hình trên cùng) khi Triều Tiên là chư hầu của nhà Minh nhận sách phong Triều Tiên Quốc Vương, Địch y của các Vương phi được Thiên tử Minh triều ban xuống theo quy chế trang phục của Thân vương phi với Phượng quan và Địch y màu xanh sẫm ( Thâm thanh); thời Trung - Hậu kỳ ( 2 bộ dưới bên trái) áp dụng từ thời Trung kỳ của Triều Tiên, lúc này Địch y của Vương phi đã đổi thành màu Đại hồng ( đỏ) và đã xuất hiện Đại thủ quan, gọi là Trĩ Địch y; Đại Hàn Đế quốc ( bộ dưới bên phải) là khi Cao Tông xưng Đế, đổi tên nước thành Đại Hàn Đế quốc, lúc này do đã xưng Đế, Triều Tiên đã ngang hàng với Trung Quốc, không còn lệ thuộc nữa, quy chế của Trĩ Địch y đã được đổi thành Thâm Thanh sắc Địch y hay Hoàng hậu Địch y.

816 từ
--------------------------------------------------------------