I. Dàn ý bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

1. Mở bài: - Giới thiệu

- Nêu tư tưởng, đạo lí cần nghị luận

2. Thân bài

-Luận điểm 1: Giải thích rõ nội dung tư tưởng đạo lí (Bằng cách giải thích các từ ngữ, các khái niệm..)

- Luận điểm 2: Phân tích các mặt đúng của tư tưởng đạo lí (Dùng dẫn chứng từ cuộc sống và văn học để chứng minh)

- Luận điểm 3: Bác bỏ những biểu hiện sai lệch có liên quan đến tư tưởng đạo lí (Dùng dẫn chứng từ cuộc sống và văn học để chứng minh)

- Luận điểm 4: Đánh giá ý nghĩa tư tưởng đạo lí đã nghị luận.

3. Kết bài: - Khái quát lại vẫn đề cần nghị luận.

- Nêu ý nghĩa và rút ra bài học nhận thức từ tư tưởng đạo lí đã nghị luận

II. Đề bài tham khảo

Đề:

Nhà văn Nga Lép Tôn-xtôi nói: "Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lý tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống".

Anh (chị) hãy nêu suy nghĩ về vai trò của lý tưởng và lý tưởng riêng của mình.

Tìm hiểu đề:

- Nội dung: Suy nghĩ về vai trò của lý tưởng nói chung đối với mọi người và lý tưởng riêng của mình.

+ Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường; không có lý tưởng thì không có cuộc sống.

+ Nâng vai trò của lý tưởng lên tầm cao ý nghĩa của cuộc sống.

+ Giải thích mối quan hệ lý tưởng và ngọn đèn, phương hướng và cuộc sống.

- Phương pháp nghị luận: Phân tích, giải thích, bình luận, chứng minh.

- Phạm vi tư liệu: Cuộc sống.

Lập dàn ý:

a. Mở bài:

Giới thiệu, dẫn dắt vấn đề tư tưởng, đạo lý cần nghị luận.

b. Thân bài: (gợi ý)

- Lý tưởng là gì? Tại sao nói lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường? Ngọn đèn chỉ đường là gì? Nó quan trọng như thế nào?

(Lý tưởng giúp cho con người không đi lạc đường. Khả năng lạc đường trước cuộc đời là rất lớn nếu không có lý tưởng tốt đẹp.)

- Lý tưởng và ý nghĩa cuộc sống:

Lý tưởng xấu có thể làm hại cuộc đời của một người và nhiều người. Không có lý tưởng thì không có cuộc sống.

- Lý tưởng tốt đẹp , thực sự có vai trò chỉ đường.

- Lý tưởng riêng của mỗi người.

Vấn đề bức thiết đặt ra cho mỗi học sinh tốt nghiệp THPT là chọn ngành nghề, một ngưỡng cửa để bước vào thực hiện lý tưởng.

c. Kết bài

- Khái quát lại vấn đề.

- Nêu ý nghĩa và rút ra bài học nhận thức từ tư tưởng đạo lí đã nghị luận.

ĐỀ BÀI: (Đề văn số 2, SGK)

" Mọi phẩm chất của đức hạnh là ở trong hành động". Ý kiến trên của nhà văn Pháp M. Xi-xê-rông gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gì về việc tu dưỡng và học tập của bản thân.

1) Tìm hiểu đề:

- Nội dung: Mối quan hệ giữa đức hạnh (phẩm chất đạo đức, trí tuệ, tâm hồn) và hành động của mỗi người.

- Thao tác lập luận: phối hợp các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận.

- Phạm vi dẫn chứng: Dẫn chứng thực tế trong cuộc sống. Có thể dẫn chứng thêm thơ văn để bài viết sinh động.

2) Dàn ý tóm lược:

* Mở bài: Dẫn dắt để đưa ý kiến cần nghị luận vào bài.

* Thân bài: Lần lượt triển khai các ý

+ Giải thích khái niệm đức hạnh.

+ Đức hạnh là cội nguồn tạo ra hành động.

+ Hành động là biểu hiện cụ thể của đức hạnh.

+ Nêu suy nghĩ về việc tu dưỡng và học tập của bản thân:

. Đức hạnh trong lĩnh vực tu dưỡng và học tập mà anh (chị) cần trau dồi là gì?

. Từ những phẩm chất đạo đức cần thiết ấy, anh (chị) đã xác định hành động cụ thể ra sao để phù hợp với tiêu chí đạo đức mà mình theo đuổi.

. Trên thực tế, anh (chị) đã thực hiện được điều gì, gặp khó khăn gì khi biến suy nghĩ thành việc làm?

. Anh (chị) thấy điều gì là trở ngại lớn nhất khi biến suy nghĩ thành hành động? Tại sao?

* Kết bài: Đề xuất bài học tu dưỡng của bản thân.

Đề 1: "Bầu ơi thương lấy bí cùng

Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn"

Em hiểu như thế nào về lời khuyên trong câu ca dao trên? Hãy chứng minh rằng: Truyền thống đạo lý đó vẫn được coi trọng trong xã hội ngày nay.

Dàn bài.

a. Mở bài.

- Giới thiệu chung về truyền thống thương yêu, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau của dân tộc Việt Nam.

- Trích dẫn câu ca dao.

b. Thân bài.

* Hiểu câu ca dao như thế nào?

- Bầu bí là hai thứ cây khác giống nhưng cùng loài, thường được trồng cho leo chung giàn nên cùng điều kiện sống.

- Bầu bí được nhân hoá trở thành ẩn dụ để nói về con người cùng chung làng xóm, quê hương, đất nước.

- Lời bí nói với bầu ẩn chứa ý khuyên con người phải yêu thương đoàn kết dù khác nhau về tính cách, điều kiện riêng.

* Vì sao phải yêu thương đoàn kết?

- Yêu thương đoàn kết sẽ giúp cho cuộc sống tốt đẹp hơn.

+ Người được giúp đỡ sẽ vượt qua khó khăn, tạo lập và ổn định cuộc sống.

+ Người giúp đỡ thấy cuộc sống có ý nghĩa hơn, gắn bó với xã hội, với cộng đồng hơn.

+ Xã hội bớt người khó khăn.

- Yêu thương giúp đỡ nhau là đạo lý, truyền thống của dân tộc ta.

* Thực hiện đạo lý đó như thế nào?

- Tự nguyện, chân thành.

- Kịp thời, không cứ ít nhiều tuỳ hoàn cảnh.

- Quan tâm giúp đỡ người khác về vật chất, tinh thần.

* Chứng minh đạo lý đó đang được phát huy.

- Các phong trào nhân đạo.

- Toàn dân tham gia nhiệt tình, trở thành nếp sống tự nhiên.

- Kết quả phong trào.

c. Kết bài.

- Khẳng định tính đúng đắn của câu ca dao.

[Gió Hoang]