Sách Đại Việt sử ký toàn thư (Bản kỷ toàn thư, quyển 3) chép:

"Tục truyền rằng vua Lý Thánh Tông cúng khấn cầu tự chưa thấy hiệu nghiệm, mới đi chơi khắp chùa quán. Xa giá đi đến đâu, con trai con gái đổ xô đến xem không ngớt, duy có một người con gái hái dâu cứ đứng tựa trong bụi cỏ lan. Vua trông thấy, gọi đưa vào cung, được vua yêu phong làm Ỷ Lan Phu nhân".

Theo truyện thơ trên, thì đó là năm Giáp Thìn (1064), khi vua Lý Thánh Tông đến chùa Thổ Lỗi cầu tự và mở hội tuyển cung nữ. Song có nguồn cho rằng đó là vào mùa xuân năm 1063, khi vua đi cầu tự ở chùa Dâu (Thuận Thành, Bắc Ninh), qua hương Thổ Lỗi (nằm ngay cạnh con đường thiên lý để đi vào chùa Dâu), Ngài vén rèm nhìn ra, thấy từ xa có người con gái tựa vào cây lan và cất tiếng hát trong trẻo:

"Tay cầm bán nguyệt xênh xang,

Một trăm ngọn cỏ lai hàng tay ta."

Lý Thánh Tông cảm thấy cô gái này thật thú dị =)), liền sai quân lính đưa nàng đến trước xe hỏi chuyện. Thấy cô gái bội phần xinh đẹp, lại đối đáp lưu loát, thông minh dịu dàng, vua liền truyền đưa về kinh thành Thăng Long. Nhà vua nghĩ tới hình ảnh của buổi đầu gặp gỡ ấy làm hiệu cho Lê thị, phong làm Ỷ Lan Phu nhân , nơi ở là Du Thiên các.

Thượng Dương hoàng hậu biết chuyện cũng không nói gì. Sau khi Ỷ Lan vào cung, dù hoàng thượng có nói phi tần trong cung không cần thỉnh an hoàng hậu Dương thị nhưng cuối cùng nàng cũng tới thỉnh an hoàng hậu Dương thị này cho đúng lễ nghĩa. Nàng biết nếu hoàng thượng đã nói vậy tức là hoàng hậu kia không được sủng, nghĩ tới vậy cảm thấy hoàng hậu có chút đáng thương. Dù gì Bà cũng xuất thân họ Dương, là danh gia vọng tộc. Nàng có con mắt nhìn xa trong rộng, sớm biết triều đình nhà lý thế lực bị phân tán đi vào một nửa triều đình, một nửa vào tay Dương thị. Nếu như sau này vương triều nhà Lý sụp đổ bản thân nên dựa hơi thế lực của hoàng hậu kia. Nhưng nếu là bên còn lại thua thì nàng đương nhiên phải nghĩ cách cân bằng thế lực ở hai bên cho bản thân.

Vừa bước vào cửa cung hoàng hậu bà không kiêng kị nhìn thẳng vào mắt bà trước. Dương hoàng hậu ngồi trên một chiếc ghế gỗ cẩm lai bóng mịn, thân bà mắc một bộ đồ cam đỏ nhẹ nhàng, đầu đeo không ít trang sức vàng ngọc quý giá, thần thái uy nghiêm lại có phần hờ hửng, gương mặt phúc hậu toát ra vẻ hiền lương thục đức của một mẫu nghi thiên hạ nên có, cảm nhận như người mẹ đang dịu dàng nhìn mình. Làm nàng có chút dao động mạnh mẽ. Nàng vốn mất mẹ vào năm 12 tuổi, sau đó cha nàng kết hôn với một người phụ nữ khác chăm sóc nàng. Ngoài mặt vẫn là nhu thuận với mẹ kế giữ hoà nhưng trong lòng nàng biết người mẹ này chưa từng xem trọng nàng, hận không thể đuổi đi sớm. Lúc này chú ý mới thấy ánh mắt bà có phần mở rộng hơn bình thường vì hành động lớn mật này của nàng.

Nàng thay đổi sắc mặt nhanh chóng hành lễ trước hoàng hậu, thuận miệng cười nhẹ:

"Thần thiếp Ỷ Lan ra mắt bệ hạ*. Thiên hạ nói bệ hạ là người xinh đẹp, đức độ không ai bằng, thần thiếp quả thật tò mò nên mới có phần vô lễ như vậy "

(*): Đây là cách xưng hô mình search trên AI.

Nàng nói như vậy chủ ý quân tử không so đo kẻ tiểu nhân.

"ồ, ta không để bụng đâu. Vậy người nhìn ta rồi thấy thế nào?"

Dương Hồng Hạc hướng đôi mắt đầy thăm do nhìn vào nữ nhân trẻ tuổi thành thục kia.

"Bệ hạ thật sự rất đẹp rất ra dáng của một bậc mẫu nghi thiên hạ"

Nàng đáp lại, thật ra nàng cảm thấy bệ hạ giống mẫu thân ta hơn.

Hoàng hậu thật giống hoàng hậu. Câu này của nàng ấy thật khiến bản thân có chút không biết phải phản ứng như thế nào. Thân là hoàng hậu lại chỉ có cái danh, chưa từng được thị tẩm hoàng đế, chỉ có thể nuôi con của người khác, đến các phi tần cũng nói xấu bà trước mặt hoàng thượng, chống đối đủ điều. Con đường về sau không biết là nàng nhờ cạy ta hay ta nhờ cạy nàng.

"Được rồi, nếu đã tới thì cứ ngồi bên cạnh ta thưởng trà một lát rồi đi vậy"

Nàng có chút ngoài ý muốn nhưng nghĩ đến ban thân vào nơi Du thiên các kia cũng chẳng biết làm gì giải khoay nên cũng gật đầu đồng ý.

" Tạ bệ hạ"

" Tống thị ngươi đem trà Tân Cương tới cho Ỷ Lan phu nhân dùng đi"

Thượng Dương nhẹ nhàng nói với nô tỳ thân cận mình nhất tới tiếp đãi. Nàng biết có thể sau hôm nay nàng ta biết chuyện có lẽ sẽ chủ động tránh mình. Nhưng bản thân cô đơn đã lâu có một người nói chuyện thêm một ngày có lẽ sẽ bớt lạnh lẽo đi đôi phần.

Ỷ Lan làm sao không biết trà Tân Cương chính là loại trà ngon nhất thời này, cảm thấy hoàng hậu này thật là vạn phần khiến người ta cảm mến.

" Bệ hạ đối xử thật tốt với thần thiếp. Thần thiếp thật sự ban đầu nghĩ hoàng hậu sẽ chê cười thân phận thấp hèn của thần thiếp"

Mắt nàng mở to tới long lanh nhìn Dương thị. Trung thực cùng lấy lòng đề thể hiện ra. Nhìn thấy phản ứng này của nàng Thượng Dương phần nhiều dễ chịu hơn rất nhiều. Chưa bao giờ có ai lại chủ động lấy lòng mình dễ nhìn như vậy. Bà giương nụ cười hướng mắt về phía nàng, thâm tình nói:

" Sau này chuyện gì không biết có thể đến tìm ta, trong cung thật sự cả ngày ngoài thỉnh an, chăm sóc các công chúa ra ta cũng chỉ có thể ở phủ đọc sách, hướng phật mà thôi."

" Bệ hạ người đọc thể loại sách gì vậy ? Có thể cho thần thiếp biết không ?"

" Thể loại nào cũng có, nhưng ta đặc biệt chú ý đến tư tưởng phật giáo. Cảm thấy mùi vị của kinh kệ làm ta an lạc nhiều đi rất nhiều"

" Thần thiếp từ nhỏ theo cha học chữ, nhưng không bao lâu cha và mẹ ruột đều chết chỉ có một người mẹ kế chăm sóc. Vốn dĩ không có cơ hội mở rộng thêm kinh thư. Nay nghe Bệ hạ thông tuệ như thế thần thiếp bội phần ngưỡng mộ. Ngài có thể ban ta cũng ngài ở đây đọc sách luận đạo thiên hạ không ?"

Nàng cảm thấy Thượng Dương dịu dàng, bao dung như thế sẽ không từ chối yêu cầu nhỏ này của mình. Hơn nữa cũng thấy ý tứ của người này muốn có người bầu bạn. Bản thân nàng thật sự lại rất thích đọc sách, nghiên cứu mọi thứ. Vạn phần mong bệ hạ chấp nhận yêu cầu này của nàng.

Dương Hồng Hạc cảm thấy có chút ngạc nhiên, nữ tử này vậy mà lại tự nhiên như thế? Nhưng dù gì bản thân cũng thiếu người bầu bạn. Tuy Tống Thị kia xem như thông minh, lanh lợi nhưng cũng là hạ nhân của nàng, nên ít khi nói hết suy nghĩ. Người này có vẻ hoạt ngôn, thoải mái như thế ắc hẳn có thể cùng mình luận không ít chuyện trên thế gian.

" Được, ta đáp ứng ngươi"

" Bệ hạ thật tốt"

Nàng như một hài tử nhu thuận niềm vui trong thấy rõ trong đôi mắt hai mí long lanh nhìn bà.

Đã rất lâu trong nhà tù xa hoa này, Thượng Dương mới cảm nhận lại được hương vị trẻ trung, ngây thơ, hồn nhiên như thế. Bà chợt hơi gợi cảm, liệu rằng nếu bà được có xuất thân bình thường thì có phải sẽ tốt hơn ? Hầu chồng dạy con, sống một cuộc đời đơn giản. Không lo toan, không phiền muộn. Tự do là chính mình, làm việc bản thân thích, chính là điều hiện giờ không có, về sau cũng chưa chắc đã có. Nhìn Ỷ Lan hiện giờ vui vẻ, trong lòng thầm mong sẽ bao tồn người này ở cạnh mình, sẽ giữ lại con người bà đã mong mỏi nhiều năm để trở thành.

" Ỷ Lan người ngôi đây chờ ta một chút"

" Bệ hạ có chuyện gì dặn dò?"

" Đợi ta lấy đồ trang điểm cho người"

Nàng cảm thấy bệ hạ quá mức nồng nhiệt như thế liền không biết từ chối như thế nào. Cảm thấy có chút thương cảm. Nhưng các phi tần khác nếu thấy nàng vừa vào đã nói chuyện lâu như thế với hoàng hậu không phải cũng sẽ vì vậy mà dị nghị sao ? Nàng nghĩ một hồi liền ra một ý. Nếu hoàng thượng vừa cho nàng vào cung chắc hẳn tối nay sẽ thị tẩm. Nàng nhân cơ hội đề nghị hoàng thượng cho nàng làm nội gián giám sát hoàng hậu. Nàng chỉ cần viện cớ cha nàng vì thế lực Dương thị hùng mạnh đã bức chết ông vì chóng lệnh chúng. Cha nàng là quan nhỏ nhưng qua thật là theo phe đối đầu với Dương thị. Đến lúc đó hoàng thượng hẳn sẽ có suy xét tới đề nghị này.

Thượng Dương đi ra cùng với một bộ trang điểm, cùng vài món trang sức có phần quý giá. Bà nhẹ nhàng đặt xuống bắt đầu hỏi xem nàng muốn lưu lại món gì, rồi bà thành thục trang điểm cho Ỷ Lan.

Thân bà đến gần áp sát vào người Ỷ Lan. Nàng không nhịn được cảm thán: Con người này thật ấm áp, ân cần, lại thơm như vậy. Không hiểu sao bản thân nàng lại càng muốn bệ hạ tới gần mình hơn, động chạm nàng nhiều hơn. Cảm giác có một ngọn nến nhỏ đang cháy lên trong người vậy. Nàng đang mơ hồ có ý muốn quay lại ôm người kia một lát. Lại bị gián đoạn.

" Người thấy thế nào? Có đẹp không?"

Thượng Dương đem gương soi mặt lại gần nàng hơn. Lúc này nàng mới ý thức bản thân đang có những suy nghĩ không bình thường đến đâu. Liền lấy lại bình tĩnh trả lời.

" Rất đẹp, Thần thiếp chưa bao giờ được trang điểm cả. Đây là lần đầu tiên nhìn thấy dung nhan bản thân sau khi được phủ phấn"

Nàng tâm tình, trong lòng cảm thấy nếu mẹ nàng còn sống có phải cũng trang điểm cho nàng ngày hôm nay không. Vì vốn dĩ hôm nay cũng có thể coi như nàng đã gả cho hoàng thượng rồi. Nàng nghĩ như vậy liền giải thích suy nghĩ không đứng đắng kia là do bệ hạ quá có khí chất của một người mẹ chăm sóc con cái đi.

" Thích thì tốt, mang một ít về chỗ của người dùng đi. Nhớ là đừng để ai phát giác là của ta cho ngươi. Ta phái thị nữ thân cận âm thầm mang qua. Không còn sớm nữa, người nên về đi sẽ tốt hơn."

Thượng Dương không phải không hiểu Ỷ Lan nếu ở lâu phi tần cùng hoàng thượng sẽ sinh nghi. Bà cùng lắm cũng không sợ đàm tiếu nữa. Chỉ lo thiếu nữ hồn nhiên này vừa vào cung đã bị người khác gây khó dễ.

" Tạ bệ hạ, thần thiếp đã nhớ rõ."

" Ừm"

Cảnh tượng hằng ngày lại quay về hiện trạng của nó. Thượng Dương một mình suy ngẫm một mình thì cảm thấy thiếu nữ này cũng có điểm thật khác lạ. Vốn khi vào cung các phi tử khác đều từ đầu biết nàng không được sủng hạnh. Nên dù có mới vào cũng tuyệt không tới cung nàng thỉnh an làm gì. Nếu như Ỷ Lan là người lễ nghĩa thì không nói, nhưng nếu là tai mắt của hoàng thượng thì sao ? Không thể loại trừ nhưng cũng không chắc chắn được mấy phần cả. Vì nhiều năm qua hoàng thượng đã cử không ít hạ nhân vào phủ nàng rồi mà, cuối cùng cũng chẳng nghe ngóng được điều gì. Vì vốn dĩ bản thân tự phát giác ra nên đã dùng tính mạng người nhà bọn họ uy hiếp cho câm, lại ban thưởng hậu hỉnh nên hầu như cung nhân cài vào đều bị nàng thuần hoá. Chỉ là nàng không biết hoàng thượng có biết nàng đã thuần phụ bọn họ hay chưa. Dù gì cũng nên cẩn thận thì hơn.