Nếu nói đến một địa danh ồn ã nhất trên đất Tây Nam Bộ có lẽ người ta nghĩ ngay đến những thành phố lớn như Cần Thơ, như Rạch Giá. Nói đến những thắng cảnh đẹp nhất người ta chỉ biết đến biển Phú Quốc hay nói về những địa danh linh thiêng và cổ kính có lẽ người ta chỉ biết Núi Bà Châu Đốc hay Đỉnh Ông Nguyễn. Nhưng có một nơi lọt thỏm giữa vùng Tây Nam Bộ, cứ yên bình ở đó, yên bình nằm và yên bình sống. Buồn và đôi khi thanh bình đến tẻ nhạt- Hà Tiên.

Hà Tiên nằm ở gần cuối đất nước, may thay nhờ thế mà nơi đây đã lánh xa được sự đô thị hóa đang ăn dần vào từng mảnh đất, từng nhánh cây của Tây Nam Bộ. Trong khi biết bao nhiêu ngôi cao ốc mọc lên vùn vụt, trong khi biết bao nhiêu thành trì già nua đã đổ sụp thành những vụn đất, thành khói, thành bụi thì Hà Tiên vẫn giữ được cho mình những nét riêng như bao đời vẫn vậy.

Đó là ngôi nhà tôi từng ở suốt năm tháng ấu thơ để rồi khi vào thăm lại vẫn chẳng có thay đổi nào. Vẫn nơi đó mảnh vườn từng la cà đi loanh quanh , vẫn cây trứng cá cũ mà ngày xưa cứ thể rảnh tay lại huơ tay bứt đại một trái bỏ vào miệng mà thấy ngọt lành hay vẫn lá mùi nồng nàn ngào ngạt của cây nhàu hoang mọc cạnh nhà, ghé những mắt nhỏ li ti của thứ trái cây kì dị như những chùm thiên thạch tí hon vào hàng rào. Và vẫn dãy hàng rào đó hay vạch quần ra đái cho nước chảy xè xè hay bắt sâu, bắt bọ để giải phẩu thỏa chí tò mò hay nghé mắt nhìn qua hang rào bên xem cặp vợ chồng mới cưới đang cãi vã nhau vì chuyện không đâu.

Tôi tìm về với nhà sách kế bên nhà vẫn cô bán sách ấy, ngồi nhìn trời, nhìn đất và đếm từng nhịp của thời gian chỉ khác bây giờ tóc cô đã dần bạc màu, loáng thoáng trong nắng. Thử.ua cuốn truyện ngày xưa hay đọc sao giờ nhạt thếch không còn cười ha hả hay say mê như xưa và giờ mới nhận ra nhà sách này ít sách đến cỡ nào.

Tôi lại tìm đến mấy quán ăn cũ hay ăn nhưng họ đã biến mất dần, rơi rụng dần theo thời gian đang trôi chảy. Thời gian như dòng nước cuồn cuộn cuốn họ đi mất, dạt về những thứ mới lạ như trà sữa, khoai lang lắc hay những tiệm thức ăn nhanh có vị công nghiệp. May mắn thay tiệm bún kèn của tôi vẫn còn đó, và may mắn thay ông chủ quán vẫn đứng bán như bao nhiêu năm vẫn vậy. Tiệm không đổi khác nhiều, vị bún kèn cũng thế luôn đậm đà, luôn béo, luôn chua và luôn giòn sần sật. Nhưng giờ đây cái ngon lành, cái thích thú của tôi chỉ còn lại hoài niệm, chỉ còn là nỗi nhớ bởi tôi biết thời gian cũng đã cuốn trôi mình đi dâu, làm mình thay đổi thế nào.

Tôi lội bộ giữa lộ Hà Tiên, nghênh ngang vì con đường nào giờ vẫn vậy tĩnh lặng, im ru và mệt mỏi bởi không đón chuyến xe nào đi qua, đi lại. Đường Hà Tiên vắng vẻ, lặng như tờ và đến chiếc xe đi qua nó cũng rề rà, thư thả. Thế nên cớ sao tôi phải phóng nhanh trên chiếc xe máy, thế nên sao tôi phải đạp cọc cạch trên chiếc xe đạp, với Hà Tiên tôi chọn cách đi chậm để hòa vào không khí yên tịnh, buồn bã và đầy hoài niệm của nó. Tôi ra công viên thấy người ta đã xây lại bức tượng chin nàng tiên, người ta cũng đã dựng lên một hồ nước cao hơn, khang trang hơn cho các nàng ngự như đúng cái tên của vùng đất này. Người ta cũng cho xây những vòi phun nước, cho mở rộng công viên thêm rộng rãi, cho những chiếc thuyền kiểu đậu sát bờ, chòng chành như vùng vẫy khỏi sợi dây thừng đi mãi mà không được.Người ta cũng làm hoa, làm cỏ nhưng sao công viên vẫn như vậy, vẫn giữ được nét cũ kĩ y như trí nhớ hạn hẹp của tôi.

Tôi đứng hóng gió biển để vị mặn mà từ phương xa hốc vào mặt mà thấy cảm giác chẳng khác biệt gì khi hồi còn thơ bé cả. Hà Tiên như cô gái nhỏ rụt rè, chui rúc trong vỏ bọc nhưng cũng rất bảo thủ, rất cứng đầu bởi mặc ai có đục khoét nó lên, ai có sửa sang, tân trang cho nó thì nó vẫn vậy.

Nó vẫn ôm khư khư nét đẹp hoài cổ, buồn bã và yên bình mặc cho bao thành phố khác chạy theo sự hiện đại, mặc cho mọi thành thị khoác lên mình nét ồn ào và bồn bã của tiếng xe, tiếng cười thì Hà Tiên vẫn giữa cho mình nét đẹp đoan trang, khiêm nhường của người con gái phong kiến, đa tài nhưng bạc mệnh chẳng may mắc phải kiếp làm lẽ để bị giam mình trong chiếc bát úp hay đó là nét đẹp của những nhân tài, của những nghệ sĩ tài hoa, lãng tử như Mạc Tiên Tích, Mạc Cửu và thi sĩ Đông Hồ. Như nơi đây là cái nôi của nhiều huyền thoại, nhiều nhà thơ bởi Hà Tiên cũng khoác lên cho mình vẻ đẹp y như bức tranh của thi ca.

Đó là Thạch Đông nơi được cho là năm xưa Thạch Sanh đã lấy đầu con yêu tinh, đã ngồi gõ khúc đàn oán than, oan ức tại nơi này. Đó là dãy núi Bình Sa hùng vĩ nguy nga với tòa nhà cổ có từ thời Pháp ngự ngay trên đỉnh núi. Đó còn là ngôi mộ nhà Mạc bạc mệnh phải bị tru di tam tộc, những ngôi mộ ấy vẫn giữ nguyên nét cổ kính và linh thiêng để góp phần giữ sự oai nghiêm và cổ kính cho một Hà Tiên yên bình.

Ấy vậy dù cố gắng giữ bao nhiêu thì Hà Tiên vẫn bị con người tàn phá đi một phần cơ thể, đó chính là biển. Còn đâu bãi biển Mũi Na với bờ cát vàng, con nước xanh nữa. Biển Mũi Nai giờ đây chỉ toàn là rác và những dây rong bị nước cuốn tự xa vào, ngoặt ngoèo, dặt dẹo vì ô nhiễm. Khi xưa ra biển tôi hay lấy chiếc rổ quặm sâu vào cát múc lên là được một rổ chem chép nấu canh chua, nhưng giờ đây khi múc lên chỉ là những mảnh chai nước suối nằm tẽn tòn trong rỗ. Nước Mũi Nai cũng không còn xanh nữa mà trở nên đục ngầu hôi thối đi vì nốc phải rác và những chất thải của loài người, sóng Mũi Nai cuồn cuộn cũng không quét hết rác khỏi biển, chỉ biết gầm rú khóc than. Nước biển cũng mặt chát rát da thịt như nước mắt. Tôi nghe đâu sau khi bãi biển Mũi Nai bị hủy diệt, người ta cố khám phá những vùng biển mới để tắm táp như quần đảo họ gọi là 'Đảo Hải Tặc " . Liệu sau này những quần đảo ấy có kết cục như thể Mũi Nai không?

Hà Tiên mất đi một phần cơ thể chỉ biết khóc rấm rức và cố giữ mình lánh xa loài người, bởi thế bao nhiêu kế hoạch để đưa Hà Tiên lên làm địa điểm du lịch trọng điểm điều thất bại. Du khách bảo nơi đây buồn quá, buồn như người phụ nữ già cố giữ lại những ký ức ở thời huy hoàng của mình. Vì buồn nên người trẻ cũng dần lánh xa Hà Tiên để đi vào những nơi ồn ào hơn, náo nhiệt hơn để tìm tương lai cho mình chỉ có những người già là sống ở nơi đây để lưu giữ kí ức.