a) KHÁI NIỆM LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT
- LLSX là tổng hợp các yếu tố vật chất và tinh thần tạo thành sức mạnh thực tiễn cải biến giới tự nhiên theo nhu cầu sinh tồn, phát triển của con người { bao gồm "Người lao động" [đóng vai trò quan trọng nhất của LLSX] và "Tư liệu sản xuất" [ tư liệu lao động (công cụ lao động quan trọng nhất ] và đối tượng lao động }.
b) KHÁI NIỆM QUAN HỆ SẢN XUẤT
- QHSX là mối quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất ( sản xuất và tái sản xuất xã hội )
+ Quan hệ sở hữu đối với tư liệu sản xuất ( đóng vai trò quan trọng nhất của QHSX ).
+ Quan hệ trong tổ chức - quản lý quá trình sản xuất.
+ Quan hệ trong phân phối kết quả của quá trình sản xuất.
c) MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất
- Trình độ của LLSX thể hiện trình độ chinh phục tự nhiên của con người :
+ Trình độ của công cụ lao động
+ Trình độ, kinh nghiệm, kĩ năng lao động của con người
+ Trình độ tổ chức và phân công lao động xã hội
+ Trình độ ứng dụng khoa học vào sản xuất
- Tính chất của LLSX :
+ Khi sản xuất dựa trên công cụ lao động thủ công, phân công lao động kém phát triển thì LLSX chủ yếu có tính chất cá nhân.
+ Khi sản xuất đạt tới trình độ cơ khí, hiện đại, phân công lao động xã hội phát triển thì LLSX có tính chất xã hội hóa.
- Mối quan hệ giữa LLSX và QHSX là mối quan hệ thống nhất biện chứng, trong đó LLSX quyết định QHSX và QHSX tác động trở lại LLSX.
+ LLSX luôn luôn vận động phát triển, bắt đầu từ công cụ lao động, từ khoa học công nghệ.
+ QHSX có tính ổn định tương đối cao.
+ Sự phát triển của LLSX đến một trình độ nhất định sẽ mâu thuẫn với QHSX nên đòi hỏi phải thay đổi bằng một QHSX mới phù hợp với trình độ phát triển của LLSX.
+ Mối quan hệ thống nhất giữa LLSX và QHSX tuân theo nguyên tắc khách quan : QHSX phụ thuộc vào thực trạng phát triển của LLSX.
- Mối quan hệ giữa LLSX và QHSX là mối quan hệ thống nhất bao hàm khả năng chuyển hóa thành các mặt đối lập và phát sinh mâu thuẫn.
+ QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX có tác động thúc đẩy LLSX phát triển.
+ Ngược lại, QHSX không phù hợp với LLSX ( lạc hậu hoặc vượt trước ) sẽ kìm hãm sự phát triển của LLSX.
+ Khi QHSX kìm hãm sự phát triển của LLSX thì QHSX cũ sẽ được thay thế bằng QHSX mới phù hợp với trình độ phát triển của LLSX.
+ Quy luật QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX là quy luật phổ biến tác động trong toàn bộ tiến trình lịch sử nhân loại.