Câu 3: Gãy XHD: triệu chứng, chẩn đoán, điều trị

Triệu chứng LS

- Khám ngoài: - Sưng nề và tụ máu, xây xát da, biến dạng mặt

- Đau chói dọc đường gãy, sờ thấy khuyết bậc thang

- Có thể có dị cảm (dấu hiệu Vincent: tê môi dưới, cằm cùng bên)

- Khám trong: - Há miệng hạn chế

- Bầm tím ngách lợi hoặc rách lợi

- Biến dạng xương

- Gián đoạn và đau chói bờ XHD

- Gián đoạn và di lệch cung R

- Sai KC

- Lung lay R và khối XOR

- Rối loạn vận động HD

Gãy vùng cằm: chú ý gãy kiểu λ, KC di lệch ít

Gãy vùng cành ngang: - D.hiệu Vincent nếu đi qua lỗ cằm

- Có sự di lệch thứ phát: đoạn ngắn bị kéo lên trên, đoạn dài xuống dưới

→ KC sai, chạm sớm bên gãy

Gãy góc hàm: - D.hiệu Vincent có thể (+)

- Nếu gãy có di lệch → KC sai, cằm lệch về bên gãy, chạm sớm bên gãy

Gãy cành cao: - KC 2 thì (khi ngậm miệng chạm bên gãy → lành)

Gãy LC: - PL: - Gãy cổ LC thấp (dưới khuyết Sigma)

- Gãy cổ LC cao (trên khuyết Sigma)

- Gãy đầu LC: - Gãy ngang đầu LC

- Gãy cực trong đầu LC

- Vỡ đầu LC

- Khám: - C/n: đau, há miệng bt hoặc khó há

- (N): - Sưng nề hoặc hơi gồ trước nắp tai

- Chảy máu ống tai ngoài

- Đau chói trước nắp tai

- Có thể có dấu hiệu ổ khớp rỗng

- Vận động LC giảm hoặc mất

- (T): KS sai, cung R lệch về bên gãy, KC 2 thì

Gãy cổ LC 2 bên: KC sai, chạm sớm RH, hở cửa

Gãy 2 đường cành ngang không đối xứng: cằm tụt xuống thấp, ra sau, KC hở cửa

Gãy 2 đường không đối xứng:

- Thường 1 đường cành ngang + góc hàm hoặc LC bên đối diện

- Di lệch thứ phát: - Đoạn sau bên gãy cành ngang lên cao, đổ phía lưỡi

- Đoạn giữa xuống dưới - Đầu mang RC ngã phía môi, đầu ngược lại ngã lưỡi, KC hở cửa

Gãy vụn, gãy có thiếu hổng tổ chức:

Gãy XH ở người không còn R: các di lệch ít quan trọng, điều trị = máng nhựa buộc vòng quanh xương

Gãy XH ở trẻ em: - Đặc điểm: - Thường gãy kiểu cành tươi

- Trong lòng xương có mầm RVV

- R trên cung hàm là RS hoặc RVV

- XHD có các trung tâm phát triển

- BN thường ko hợp tác điều trị

- Điều trị: - Cố định 1 hàm

- CCĐ kết hợp xương

CLS:

- Panorama, mặt thẳng, hàm chếch 2 bên, CT Scanner

- Hình ảnh gián đoạn, mất liên tục hay phồng xương tại vị trí gãy

Điều trị

- Sơ cứu: - Giải phóng đường thở

- Tuần hoàn

- Kiểm soát hô hấp

- Thần kinh

- Điều trị toàn thân: KS, giảm đau, chống viêm, giảm phù nề, sinh tố, nâng cao thể trạng...

- Điều trị thực thụ:

• Mục đích: - Phục hồi c/n: làm đầu xương gãy liền lại đúng vị trí → c/n nhai

- Phục hồi TM: không để lại các biến dạng quan trong trên mặt, lõm xương, sẹo xấu

• Yêu cầu: - Nắn chỉnh lại xương gãy

- Cố định xương gãy

- Ngăn ngừa các biến chứng xảy ra

• Nguyên tắc: xử trí tốt các tổn thương ở sâu và xương trước khi khâu phần mềm

Điều trị bằng chỉnh hình:

- Nắn chỉnh xương gãy: - Nắn chỉnh = tay

- Nắn chỉnh = lực kéo

- Cố định xương gãy : - PP cố định ngoài miệng: băng cằm đầu, các khí cụ tựa trên sọ

- PP cố định trong miệng: cung Tiguersted hoặc nút Ivy 4-6 tuần

Điều trị bằng PT

- Buộc vòng quanh XH trên máng: - Bất động đoạn gãy trong tr/k không còn R

- Tr/h trẻ em có hàm R hỗn hợp

- Gãy phức hợp nhiều mảnh, không kết hợp được = pp khác

- Mất R hay mảng XOR không còn R

- Gãy mảnh hình tam giác ở thân xương

- Đường gãy dọc

- KHX = chỉ thép: khâu thường, số 8, chữ X, chữ U, chữ V

- KHX = nẹp vít: nguyên tắc: - Rạch bộc lộ vùng gãy xương

- Nắn chỉnh các đầu gãy theo đúng vị trí GP

- Uốn nẹp theo hình dạng của xương gãy

- Đặt nẹp vít cố định 2 đầu xương