Một hôm, tôi nhận được tin nhắn của anh bạn tham gia thi cao học vòng hai vào Học viện Phiên dịch Cao cấp mà tôi quen hồi ở Bắc Kinh vào tháng Ba. Anh ta phấn khởi báo tin cho tôi biết, anh ta và bạn gái đều trúng tuyển Học viện Phiên dịch Cao cấp. Trong khoảnh khắc đọc mẩu tin nhắn đó, tôi vừa mừng cho họ, vừa lo cho mình, tôi nghĩ tầm này sang năm, liệu mình được treo tên trên bảng vàng giống như hai người bọn họ không? Nhìn đống tài liệu ngổn ngang trước mặt còn chưa đọc hết, rồi còn cuốn sổ tay ghi chi chít những bài dịch xanh xanh đỏ đỏ, tôi bật khóc. Dưới áp lực nặng nề, con người ta trở nên yếu đuối như vậy đấy.
Tôi ngẫm nghĩ, từ khi vào đại học cho đến bây giờ, tôi vẫn luôn đặt ra những yêu cầu khắt khe đối với bản thân mình, yêu cầu mình phải bù đắp cho những thiếu sót trước đây, yêu cầu mình phải hoàn toàn tạm biệt con người không có chí tiến thủ là tôi ngày trước, yêu cầu mình phải thay đổi số phận vủa mình bằng chính sự phấn đấu, nỗ lực. Vì vậy, tôi xác định cho mình từng mục tiêu một, càng ngày mục tiêu càng cao hơn, càng khó hơn. Mục tiêu thi đỗ vào Học viện Phiên dịch Cao cấp là mục tiêu lần đầu tiên gây áp lực cho tôi, khiến tôi cảm thấy không thể thở nổi suốt một thời gian dài. Tuy đợt thi GRE cũng rất khổ sở nhưng ít ra tôi không vì thi trượt GRE mà không được đi học. Còn lần thi cao học này không đơn thuần là mục tiêu đi học tiếp, mà nó còn chở cả kỳ vọng và ước mơ của tôi đối với tương lai. Nếu không thi đỗ cao học, có thể sau này tôi không thể đi du học, không thể thực hiện được những lý tưởng tiếp theo. Tôi đột nhiên cảm thấy mục tiêu vào Học viện Phiên dịch Cao cấp cao như thế, ngộ nhỡ mình trượt chân té ngã, chẳng những ngã gãy chân, mà còn tổn thương ý chí của mình. Vì quá coi trọng nó, quá để tâm đến nó, nên tôi trở thành người nặng về được – mất, thậm chí tôi còn chẳng thể hoàn thành kế hoạch đơn giản của mỗi ngày, thành ra "run theo mục đích" (*)
(*) Ý nói: Chúng ta quá lao lực hay quá tập trung tinh thần làm một việc nào đó, nên bình thường việc đó rất dễ làm, nhưng vào giờ phút quan trọng chúng ta lại làm hỏng việc.
Lần đầu tiên tôi suy sụp tinh thần kể từ khi học đại học đến nay.
Những lúc tâm trạng không tốt, tôi và Cá Béo Ướp Muối thường thích tới một quán trà nằm đối diện cửa phía đông của trường, ngồi uống trà và nói chuyện, dốc bầu tâm sự. Quán trà chia làm hai tầng, tầng trên và tầng dưới, không gian yên tĩnh. Chúng tôi chọn một chỗ ngồi cố định ở tầng dưới. Ở đó có ánh đèn ấm áp, và một cái xích đu được làm từ cây mây nguyên chất. Lần này tâm trạng xuống dốc, tôi lại hẹn Cá Béo Ướp Muối đến quán trà trò chuyện. Tôi nói với bạn ấy rằng, tôi có chút chán nản, sợ mình thi không đỗ. Bạn ấy hỏi, không phải trước đây tôi rất có lòng tin ư? Sao đột nhiên lại cảm thấy mình thi không đỗ? Tôi nói tôi ôn tập rất lâu rồi, nhưng chẳng có tiến triển gì cả, tôi hoài nghi hay là mình đặt ra mục tiêu quá cao, liệu mình có nên suy nghĩ chuyển sang thi trường khác hay không. Cá Béo Ướp Muối nói: "Cậu có biết tại sao chàng ngốc có thể thành công không? Vì chàng ngốc quá ngu ngốc, cho nên bất kể chàng ta có làm được việc hay không, bất kể người khác cười nhạo chàng ta ra sao, bất kể gặp bao nhiêu khó khăn, chàng ta vẫn chỉ làm việc như một thằng ngốc không hơn không kém. Còn người thông minh thì quá thông minh, nên sẽ luôn suy nghĩ xem mục tiêu trước mắt của mình có đúng hay không, có phương pháp nào tốt hơn hay không, có đường tắt rút ngắn thời gian hay không. Cuối cùng người thông minh chọn hết con đường này rồi lại đến con đường khác, với mỗi một con đường, anh ta chỉ vừa mới đi được một đoạn đã lại chuyển sang đường khác, cho nên anh ta quanh quẩn ở chỗ không xa. Trong khi chàng ngốc lại đi suốt một con đường, tuy chàng ta đi với tốc độ chậm, nhưng chàng ta luôn kiên trì. Sau cùng, chàng ngốc đến đích trước người thông minh. Thật ra triết học thành công của chàng ngốc không có gì phức tạp khó hiểu, cũng không có gì cao siêu thâm thúy, mà chỉ có hai chữ, đó là kiên trì." Cá Béo Ướp Muối luôn nghĩ ra rất nhiều ví dụ thiết thực để hình dung về tình huống hiện tại của tôi. Nghe bạn nói, tuy ngoài miệng tôi vẫn đáp "Cậu nói hay thật đấy", nhưng trong lòng lại cảm thấy rất áy náy, vì tôi biết mình đang thiếu tinh thần kiên gan của chàng ngốc kia.
Lúc đó, tôi nghĩ, mỗi người chúng ta đều tự cho mình thông minh, cho mình nhất định biết vận dụng phương án thông minh hơn vào giải quyết sự việc hiện tại. Rồi, cả những con người cho rằng mình không đủ thông minh cũng làm mọi cách để cho mình trở nên thông minh hơn. Vì vậy, chúng ta đổi hết con đường này sang con đường khác, hết phương pháp này sang phương pháp khác, hết kế hoạch này sang kế hoạch khác, làm việc gì không có đầu mà chẳng có cuối, không kiên trì làm bất kỳ một việc nào, đến cuối cùng tất cả đều thất bại. Tôi bảo Cá Béo Ướp Muối: "Cậu thấy có nực cười không, tớ luôn oán trách bản thân mình không thể thành công, luôn lo sợ về con đường tương lai, sợ tương lai không được như những gì mình mong muốn, nhưng thật ra, tớ chưa làm gì cả, nên tất nhiên sẽ chẳng có tương lai."
Đúng vậy, tôi chưa làm gì cả, tôi mới chỉ luyện dịch trong vòng ba mươi ngày từ tháng ba cho đến tháng tư. Tôi vẫn chưa nỗ lực kiên trì trong một thời gian dài, thì dựa vào đâu mà hy vọng tương lai chóng đến? Mỗi ngày tôi đều cảm thấy nhiệm vụ quá khó khăn, mỗi ngày tôi đều lãng phí số thời gian ít ỏi còn lại lo lắng về tương lai, căn bản không dành thời gian cho những nỗ lực thiết thực, vậy thì tương lai có thể đến không? Đương nhiên là không thể!
Trong tích tắc, tôi nghĩ thông rồi! Tôi lập tức lấy cuốn sổ tay ra, dùng bút viết một câu như thế này: "Tôi chỉ mong những điều tốt đẹp nhất sẽ đến trong tương lai, và xác định cho mình kế hoạch chắc chắn nhất, chứ tuyệt đối không lãng phí thời gian lo lắng những chuyện đâu đâu, vì tôi biết rằng, chỉ cần tôi tự hứa với bản thân mình sẽ thay đổi thực tế, thì tương lai của tôi sẽ không chỉ là một giấc mơ." Sau đó, tôi còn đăng câu nói này lên blog, mỗi lần mở blog ra, dòng chữ này lại đập vào mắt tôi, nhắc nhở tôi, cảnh cáo tôi phải dành thời gian cho những nỗ lực hiệu quả, chứ đừng khóc gió than mây khi chưa chịu làm gì hết!
Mạnh Tử nói không sai: "Trời trao nhiệm vụ cao cả cho người nào đó, ắt phải làm khổ tâm trí của anh ta, làm vất vả gân cốt của anh ta, làm đói bụng của anh ta, làm khốn khổ thân xác của anh ta, và làm đảo lộn hành vi của anh ta trước tiên. Sở dĩ ngài làm vậy là vì muốn tâm ý của anh ta bị chấn động, tính tình của anh ta trở nên kiên nhẫn, và bồi đắp khả năng của anh ta." Để thực hiện những lý tưởng lớn lao sau này, ngay từ bây giờ tôi phải bồi đắp khả năng của mình qua những thử thách này. Cũng giống như trước đây, tôi từng ngộ ra rất nhiều đạo lý qua kỳ thi cấp II và đại học, ngay lúc này, kỳ thi cao học cũng đang dạy tôi hiểu ra nhiều đạo lý hơn. Vì vậy, tháng tư, tôi quyết định tiếp tục thực hiện tất cả những kế hoạch mà mình đã đề ra, thử làm việc mình cần làm với thái độ vui vẻ, tích cực, không nông nổi nữa, không băn khoăn nữa, kiên trì theo đuổi ước mơ ban đầu.