(*)
Từng nghe:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
Núi sông bờ cỏi đã chia
Phong tục Bắc Nam cũng khác
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương
Tuy mạnh yếu có lúc khác nhau,
Song hào kiệt thời nào cũng có.

Cho nên:
Lưu Cung tham công nên thất bại
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
Việc xưa xem xét, chứng cứ còn ghi.

Vừa rồi:
Nhân họ Hồ chính sự phiền hà
Để trong nước lòng dân oán hận
Quân cuồng Minh thừa cơ gây hoạ
Bọn gian tà còn bán nước cầu vinh
Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ
Dối trời lừa dân đủ muôn ngàn kế
Gây thù kết oán trải mấy mươi năm
Bại nhân nghĩa nát cả đất trời.
Nặng thuế khoá sạch không đầm núi.
Người bị ép xuống biển dòng lưng mò ngọc, ngán thay cá mập thuồng luồng.
Kẻ bị đem vào núi đãi cát tìm vàng, khốn nỗi rừng sâu nước độc.
Vét sản vật, bắt dò chim trả, chốn chốn lưới chăng.
Nhiễu nhân dân, bắt bẫy hươu đen, nơi nơi cạm đặt.
Tàn hại cả giống côn trùng cây cỏ,
Nheo nhóc thay kẻ goá bụa khốn cùng.
Thằng há miệng, đứa nhe răng, máu mỡ bấy no nê chưa chán.

Trong tuồng diễn đêm nay Bùi Anh Ninh đóng vai một vị vua khí phách hùng dũng đứng lên đọc to Bình Ngô Đại Cáo, từng câu từng chữ mang đầy ý nghĩa sâu xa ca ngợi đất nước dù có thể có lúc mạnh lúc yếu nhưng nhân tài yêu nước lúc nào cũng có và luôn luôn sẵn sàng đứng lên chống lại bọn giặc có ý đồ xấu xa ngoài kia, bên cạnh đó mà trong bài cáo còn lên án gắt gao những thế lực tàn ác với những mưu hèn kế bẩn cùng những hành động ác độc không thể tha thứ, sâu trong từng câu chữ còn ẩn ý lời đe doạ và cảnh cáo rằng đã có biết bao nhiêu quân giặc ngã xuống và nhận lấy quả báo nặng nề khi có ý định xấu xa đối với nhân dân nước Việt.

Người dân ngồi ở dưới giương mắt lên sân khấu mà trong lòng không khỏi thổn thức, dường như tuồng diễn đêm nay đã đánh trúng vào trái tim của từng người ở đây, có người ngồi chăm chú coi diễn nhưng nước mắt đã rơi lã chả vì xúc động.

__________

-Anh diễn lúc nào cũng tuyệt hết, em nói thật đó Ninh!

Tùng Dương vừa phụ mọi người dọn dẹp sau khi tuồng diễn kết thúc vừa quay qua khen ngợi Anh Ninh.

Thật sự những khoảnh khắc nhìn thấy Bùi Anh Ninh đứng trên sân khấu hết mình với vai diễn là những lúc trái tim Tùng Dương em không thể ngừng rung động, em thật sự ngưỡng mộ cái cách anh dành hết tâm tư tình cảm và tâm huyết của bản thân vào từng vai diễn, những lúc ấy ngọn lửa yêu nước trong em lại được anh thắp cho cháy lớn hơn bao giờ hết.

-Cảm ơn em, lời khen của em và sự dõi theo của bà con tới từng tuồng diễn chính là động lực lớn nhất cho anh và mọi người ở trong gánh.

Anh Ninh mỉm cười đáp lời em. Nhận được lời khen từ Tùng Dương cùng với ánh mắt chăm chú dõi theo của mọi người đi coi hôm nay chính là một món quà tinh thần rất lớn đối với anh và mọi người trong gánh hát. Chỉ cần người dân ở đây hiểu được những gì gánh hát gởi gắm trong từng tuồng diễn, khơi dậy và tiếp thêm lòng yêu nước căm thù giặc cho tất cả mọi người ở đây thì dù có cực đến mấy Ninh và người trong gánh hát cũng không bận tâm.

-Cũng trễ rồi để anh đưa em về.

-Thôi nay anh diễn mệt rồi ở lại nghỉ ngơi sớm đi em tự về được mà.

-Có sao đâu, con cứ để thằng Ninh nó đưa về cho đỡ buồn.

Bà Sáu thấy Dương từ chối thì lên tiếng.

-Ơ anh Dương ở lại đây chơi đi, ở lại đi em cho anh ngủ với anh Ninh!

Cậu nhóc tên Chiến 8 tuổi ở trong gánh đặc biệt mến Dương thấy Dương chuẩn bị về liền nắm lấy tay em nói.

-Đúng rồi anh ở lại đây chơi với tụi em với anh Ninh đi!

Cậu bé tên Thắng em trai song sinh của Chiến cũng đồng tình với anh trai mình mà nắm tay Tùng Dương giữ lại.

-Kìa hai đứa không được làm vậy, để anh Dương về rồi mơi ảnh lại qua.

Ninh lên tiếng đứng ra gỡ rối cho Dương.

-Dạ, vậy anh hứa mai phải qua đó nha.

-Ừm, mai anh lại qua!

Dương mỉm cười móc ngoéo với hai đứa nhóc.

Nói chuyện xong xuôi Anh Ninh theo ý định của mình tính đưa Tùng Dương về nhà nhưng vừa ra tới cổng đình thì bắt gặp một cô gái khiến cả hai khựng lại.

-Khả Vân sao giờ này em lại ở đây?

Tùng Dương nhíu mày cất tiếng khó hiểu khi thấy sự xuất hiện của Khả Vân.

-Nếu không phải em vô tình đi ngang nghe giọng anh rồi đứng chờ thì làm sao biết anh trốn em đi coi hát 1 mình chứ? Đồ đáng ghét!

Khả Vân biểu cảm giận dỗi nói, thấy vậy Dương cũng vội vàng đi đến dỗ dành cô nàng.

-Thôi cho anh xin lỗi, mai mốt anh dẫn em đi coi bù ha.

-Hứ!

-Vậy thôi em đưa cô ấy về đi Dương, anh vào trong phụ mọi người tiếp.

Anh Ninh cất tiếng.

-Anh này là ai vậy ạ?

Khả Vân thắc mắc.

-Là bạn của anh, là người diễn và hát chính của gánh hát.

Tùng Dương đáp.

-À, em chào anh. Em là Khả Vân vợ sắp cưới của anh Dương ạ.

-Kìa Vân!

Dương lên tiếng không hài lòng.

-Ơ em nói cái gì sai sao?

-Chúng ta vẫn chưa tính chuyện cưới hỏi bao giờ kia mà.

-Nhưng tương lai thì hai đứa mình vẫn sẽ là vợ chồng mà anh?

-Nhưng mà...

-Thôi hai đứa về đi coi chừng trễ, anh vô trong trước đây. Về cẩn thận!

Nói rồi Anh Ninh quay lưng đi lại vào trong, khẽ thở hắt một hơi trong lòng dâng lên cảm giác gì đó rất khó tả.

_______

-Khả Vân về chuyện cưới hỏi anh nghĩ chúng ta không thể đâu. Để cưới một người mà mình không yêu và sống chung hết quãng đời còn lại thì đó là một điều thật sự rất khó khăn, em là người con gái tốt anh không muốn em chôn vùi tuổi xuân của mình với người không yêu em như anh.

Đi được một đoạn Tùng Dương dừng lại nhìn Khả Vân nói, Dương muốn dứt khoát ngay từ đầu để tránh nhiều chuyện xảy ra sau này, hơn nữa Dương cũng không muốn một cô gái xinh đẹp giỏi giang tốt tính như Khả Vân lại phải sống ở một cuộc hôn nhân không hạnh phúc.

-Dù anh có nói gì thì em vẫn không thay đổi được được em đâu. Em yêu anh và em tin rằng sự chân thành của em sẽ có ngày được trái tim của anh đáp lại!

Khả Vân nhìn chàng trai mình yêu bằng ánh mắt kiên định đáp.

-Nhưng mà...

-Thôi đừng nói nữa, em về trước đây. Tạm biệt anh!

Nói xong Khả Vân quay đi một mạch, cô yêu Tùng Dương nhiều lắm, nếu không phải anh thì sẽ không là ai khác, cô tin có ngày tình cảm và sự cố gắng của mình sẽ được đền đáp.

________

*Trích: Bình Ngô Đại Cáo-Nguyễn Trãi