"Hoa cải vàng

Là đàn bướm

Đậu trên cành

Không lang thang..."

Bài hát thiếu nhi

 Nói về hoa cải là tôi nhớ đến bài hát phổ thơ Phạm Đức hồi nhỏ. Năm 1992, bộ phim dựa theo truyện ngắn Mùa hoa cải bên sông của Nguyễn Quang Thiều được trình chiếu và đã được trao giải vàng cho phim xuất sắc nhất ở Bỉ năm 1993. Vai chính trong phim của nghệ sỹ Trịnh Thịnh trở thành vai diễn để đời của ông, mặc dù trước đó ông đã nổi tiếng lắm rồi. Từ bộ phim này, thanh niên Hà Nội có mốt tìm hoa cải, thường là ở ngoại thành, để ngắm và chụp ảnh. Những người ngày xưa nay đã lên ông, lên bà, nhưng chưa chắc tình yêu hoa cải đã hết.

(Ghi chú: Nên đọc thêm bài Về người đàn bà trong Mùa hoa cải bên sông trên trang chủ tạp chí Văn nghệ quân đội đăng truyện và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. Chuẩn bị sẵn khăn giấy!)

 Hoa cải giống như hoa bí, là thứ hoa ăn được mà không phải để ngắm. Thường là từ cải xanh trồng làm rau, nếu bán không hết thì cây cải mọc ngồng rồi nở những chùm hoa cải vàng mơ. Ngồng cải, hay là hoa cải đang nụ thì còn có thể làm rau. Nếu đã nở thành hoa rồi thì chỉ có ngồi ngắm. Nói thực thì hoa cải cũng đẹp lắm, và thường nở cả một vạt ruộng, xôn xao như đàn bướm vàng.

 Cây cải thân thương đối với người Việt như con tôm, cái tép, đến nỗi người ta nhân cách hóa nó để nói về cuộc đời mình như câu "Gió đưa cây cải về trời...". Rau cải thông dụng trong bữa ăn như bí, như bầu. Nhiều người Việt ở đây cũng trồng cải. Tôi không có duyên trồng cải nên hay mua ở chợ châu Á, gọi là pak choy theo người Trung, và cải thảo bán ở siêu thị.

 Nếu nói cải bắp cũng là cải thì ở đây cải bắp là cây rau bản địa. Cải bắp cũng là món ăn đặc trưng của người Đức với món cải bắp muối chua. Bữa ăn vào Giáng sinh của người Đan nhất định phải có cải bắp đỏ nấu chua ăn cùng thịt vịt hay lợn quay. Hoa của cải bắp cũng vàng đẹp như hoa cải ta vậy.

 Người Việt trẻ sang đây thích mê những cánh đồng hoa cải dầu vào mùa hè. Dầu cải ép từ hạt cải, nên để cây nở hoa là điều bắt buộc. Đến mùa, chẳng cần đi đâu xa để tìm hoa, cứ ra ngoài ngoại ô là có thể chụp được ảnh rồi. Nông nghiệp ở đây qui mô lớn, nên mỗi ruộng cải là cả chục hécta, tha hồ cho con dân chụp ảnh.

 Cải dầu hoa vàng thường lá đắng, không dùng làm rau được. Loại mới lai tạo hoa trắng lá không đắng nên có thể ăn như rau. Do cuộc chiến ở Ukraina khiến dầu hướng dương trở nên khan hiếm, dầu cải bỗng nhiên trở nên cần thiết để châu Âu vượt qua giai đoạn khủng hoảng này.