Hoa sen là biểu tượng của Việt Nam, của Hà Nội, của Tây Hồ trong nội thành Hà Nội. Bạn không thể nói đến hồ Tây mà không nhắc đến sen trên phủ Tây Hồ, Quảng Bá. Đến mùa, sen hồng, sen trắng nở thơm một góc hồ khiến lũ thanh niên chúng tôi hì hụi đạp xe năm bảy cây số đến bờ bắc hồ Tây ngắm hoa sen. Hồi đó chưa có dịch vụ cho thuê quần áo chụp ảnh như bây giờ nên được ngắm hoa miễn phí.

 Ngắm xong có thể đi ăn ốc luộc hồ Tây hay vào bể bơi Quảng Bá. Thỉnh thoảng bạn sẽ gặp những người chèo thuyền len lỏi giữa những bông sen hồng phấn và lá sen xanh biếc. Họ là những người làm trà sen, hái hoa sen ướp với trà làm nên món trà sen nổi tiếng của Tây Hồ.

 Thực ra không chỉ Hà Nội là có sen. Đồng Tháp Mười nổi tiếng với hoa sen mọc hoang. Chỉ cần đi ra ngoại thành Hà Nội là có thể thấy đầm sen rồi. Sen không chỉ trồng lấy hoa để ướp trà. Hạt sen làm nên món mứt sen thanh lịch, là thứ nhất định phải có khi làm đám cưới, đám hỏi.

 Ngày Tết nếu không có mứt sen là không phải Tết. Tôi còn nhớ mứt tết mậu dịch thời bao cấp chỉ có rất ít mứt sen, hạt nào hạt nấy to sù vì đường, vậy mà vẫn ngon hơn hẳn các loại mứt khác. Ở Hà Nội mà mua mứt sen phải mua ở phố Hàng Điếu, phố ngay cạnh nhà cũ của tôi. Đầu tiên bắt đầu với một cửa hàng thời mới xóa bỏ bao cấp. Rất nhanh việc làm và bán mứt sen lan ra hai, ba nhà rồi cả phố. Gần hai mươi năm sau, chị tôi sang thăm đem cho mứt sen Hàng Điếu mà vẫn còn bao bì đóng gói kiểu cũ buộc dây cước đỏ ngày xưa. Nếm mứt sen mà như nếm cả một thời xa vắng.

 Hoa sen mang hơi thở mùa hạ, là loại hoa thích hợp nhất để mang đi lễ chùa, nếu bạn dư dả tiền nong hay muốn tỏ lòng thành với Phật. Vì sen là hoa của Phật. Phật tọa thiền trên tòa sen; dùng cành sen rảy nước cam lồ cứu chúng sinh; xuất hiện bên hồ sen hay tụng kinh giữa hoa sen. Trong các loài hoa, hoa sen là cao quí nhất, là biểu tượng của Phật giáo. Hoa sen cũng được ví như người tu hành, "gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn". Tên hoa được đặt tên cho con gái, gọi là Sen hay Liên, từ Hán Việt.

 Sống ở xứ lạnh, tôi không hy vọng được thấy hoa sen mọc ở đây. Một ngày kia, tôi xem trang chủ trung tâm Làng Mai của thiền sư Thích Nhất Hạnh ở miền Nam nước Pháp. Thật bất ngờ là có ảnh sen nở hoa trong Làng Mai. Như vậy là khí hậu ở Pháp có thể trồng được sen! Thật đáng tiếc là Đan Mạch không ấm như Pháp nên tôi không trồng sen được, tuy nhiên điều này đã gợi cảm hứng cho tôi đào hồ trồng hoa súng, họ hàng gần gũi với hoa sen. Hoa súng cũng là chủ đề cho bài viết tiếp theo chương này.