Đêm nay chẳng phải là đêm nguyên tiêu, nhưng trăng vô cùng sáng. Trên bầu trời đêm, ánh trăng đang chiếu sáng khắp nơi trên nhân thế.
Đang là mùa xuân, trăm hoa đua nở. Mùi hương thơm nồng nàn của hoa Mai, mùi hương thơm dịu nhẹ của hoa Nguyệt Quế cùng các loại hoa khác, lại là đêm trăng sáng.
Triệu gia học viện tập trung các môn sinh quanh cái sân rộng. Những đứa mới đến như Nông Quý Sơn, Ngọc Duy Chỉ thì đang đứng ở hiên nhà bên hữu nhìn ra, bên tả cũng như vậy, cũng chỉ là những đứa trẻ học cao hơn bọn Nông Quý Sơn, Ngọc Duy Chỉ.
Các thầy ngồi trên những chiếc ghế mây, trước cái bàn tre để từng ấm trà, cùng bánh ngọt. Các thầy mang áo dài trắng, đầu đội khăn đóng, chân mang guốc mộc, tay phe phẩy chiếc quạt.
Trong nhà thủy tạ, hay trên chiếc cầu kiều các môn sinh học trong nhà chính đường đang ngắm trăng, nhìn hoa, ngửi mùi hương hoa để lấy ý thơ.
Các môn sinh, có người thì tóc búi cao, có người thì cạo trọc, mang chiếc áo màu trắng cắt ngắn ngang hông, mặc quần trắng dài đến gót chân, đi guốc mộc, đang đi đi lại lại để tìm ý thơ. Hôm nay các thầy không ra đề, chỉ để cho các môn sinh thấy cảnh sinh tình mà tự làm lấy, không gò bó, ràng buộc, nói hết những gì chất chứa trong lòng.
Mặt trăng càng lúc càng thêm sáng tỏ, bọn trẻ như Nông Quý Sơn, Ngọc Duy Chỉ, càng thêm háo hức chờ đợi, các vị sư huynh đọc thơ, vịnh cảnh.
Các thầy lim dim đôi mắt, nhấp từng ngụm trà, phe phẩy chiếc quạt. Bất chợt một tiếng trống vang lên, thì ra tiếng trống báo hiệu giờ suy nghĩ đã hết. Các vị sư huynh ai xuất khẩu thành thơ hãy đọc, cho dù như thế nào đi nữa, cũng có thơ cho đêm trăng.
Lúc này ở nơi cây cầu kiều có giọng ngâm nga.
_ Trên cầu, người đứng ngắm trăng sáng
Dưới kiều, lí ngư đang giỡn  nguyệt
Nhìn xa trông đó quê nhà ấy
Có cô thôn nữ vừa sang sông.
Tiếng ngâm nga vừa dứt, thì có tiếng người cười vang:
_ Nguyễn huynh! Ở nơi đây có bao nhiêu vị giai nhân đang tỏa hương thơm, sao huynh lại nhớ đến quê nhà như vậy? Thế mà người ở quê nhà của Nguyễn huynh, lại sang sông lấy chồng? Thật đáng tiếc! Thật đáng tiếc!
Người đó nói xong liền ngâm nga.
_ Quê nhà người xưa vừa lấy chồng
Vườn xuân nào thiếu những đóa hoa
Công danh rồi đây tựa mây khói
Chỉ ta nhìn trăng, ngắm chị Hằng.
Người đó vừa dứt lời, thì có tiếng người khác lại cười lên:
_ Lê huynh! Tại sao công danh lại tựa mây khói kia chứ? Huynh một mình cô độc để ngắm trăng, không có bằng hữu gì cả? Ít ra cũng có người tri kỷ tri âm như Bá Nha, Tử Kì xưa kia?
Người đó nói xong liền ngâm nga.
_ Trăng sáng, vườn xuân, trăm hoa nở
   Tiếng đàn, chén trà, vui lòng khách
   Bạn hiền đêm nay, đến nơi đây
   Cao lương chẳng có, cốt tấm lòng.
Người đó vừa dứt lời, thì tiếng độc huyền cầm vang lên. Từng cung bậc trầm bổng của độc huyền cầm vang lên, dưới ánh trăng vàng, cùng với mùi thơm của hương hoa, làm cho bọn nhỏ Ngọc Duy Chỉ, Nông Quý Sơn, cứ ngỡ như mình đang ở nơi chốn Bồng Lai Tiên Cảnh.
Tiếng độc huyền cầm réo rắt từng cung bậc, của người dưới trăng vàng, đang ngồi bên cạnh bạn hiền, nâng chén trà, thưởng hương hoa trong vườn xuân.
Tiếng đàn vang lên một lúc rồi ngừng lại. Lúc này tất cả im lặng, chỉ có ngọn gió nhẹ của mùa xuân, đang thổi nhẹ trên những đóa hoa trong vườn xuân.
Tiếng đàn mộc huyền cầm đã dứt, nhưng thằng bé Nông Quý Sơn vẫn đứng yên lặng, cứ như thể đang còn phảng phất ở nơi đây, trên vườn hoa của Triệu gia học viện.
Lúc này lại có người trong nhà thủy tạ lên tiếng.
_ Trịnh huynh! Đêm trăng dùng tiếng đàn, để đãi người bạn hiền, quả thật là một tấm lòng của người tri kỷ, ai làm bằng hữu của Trịnh huynh thì người đó thật có phúc phận? Các vị đồng môn, người thì nhớ giai nhân ở quê nhà, vị thì nhớ đến bằng hữu, người thì một mình cô độc để ngắm trăng. Họ Đinh này chẳng có được cái ý như các vị đồng môn. Nhưng họ Đinh này cũng xin mạo muội đọc đôi câu, góp chút thi vị, cho buổi đọc thơ, bình văn hôm nay.
Người họ Đinh nói xong liền lấy giọng đọc từng câu, từng chữ .
_ Đêm trăng mài kiếm thẹn với lòng
   Khách anh hùng  bạc đầu nợ trượng phu
   Cuồng phong quét ngang đêm trăng đẹp
  Lắc đầu thở than chẳng Gia Cát.
  Quay lại nhìn ngắm giang sơn đó
  Ân chúa khổ lụy vì nước non
  Một mình, một kiếm nhìn trăng sáng
   Than rằng có lòng, lực tòng tâm.
Người  họ Đinh vừa dứt lời, lúc này có người đưa tay vỗ lên.
_ Hay! Hay lắm! Không ngờ Đinh huynh đêm trăng đẹp, lại nhớ đến Đặng công  xưa kia, lúc bọn chó Ngô còn giày xéo non sông nước ta. Đặng công mài kiếm, trách trời chẳng chiều lòng người, bọn đồ tể gặp thời lên cũng dễ, anh hùng đến khi lỡ vận, thấy gian nan. Khách anh hùng nợ nước non, đến khi đầu bạc, chỉ biết lắc đầu than trời,  tâm thì có, mà lực thì không. Chỉ tiếc rằng, chúng ta ở lúc thái bình, thịnh thế, hoàng thượng ngoài thì bình Chiêm mở mang bờ cõi, trong thì lập hội Tao Đàn, chỉnh đốn lễ nghi, chẳng như lúc bọn chó Ngô còn giày xéo non sông đất nước ta, để cho Đinh huynh thi thố tài năng, như Gia Cát Khổng Minh phò chúa Thục vậy? Nay họ Dương này, cũng làm mấy câu, góp một chút vào buổi bình văn, làm thơ đêm nay.
Người họ Dương nói xong liền lấy giọng ngâm nga:
_ Trăng vàng trên xóm nhỏ
   Nguyệt Quế đương nở hoa
   Mai vàng vừa hé nụ
   Sen hồng tỏa mùi hương
   Nhà nông thóc đầy bồ
   Đêm nằm chẳng đóng cửa
   Lão ông nhìn trăng sáng
   Trẻ thơ đang đọc bài.
   Người người vui rạng rỡ
   Nói rằng; nhờ thánh ân.
Người họ Dương vừa đọc xong, thì lúc này tiếng trống cũng vang lên, báo hiệu buổi đọc thơ, bình văn, đã kết thúc. Giờ đây ai muốn đi dạo ngắm trăng, nhìn từng bông hoa đang khoe sắc dưới ánh trăng, hay về phòng để ngủ tùy ý.
Các thầy sau buổi đọc thơ, bình văn vẫn còn nán lại, uống trà, tếu táo với nhau năm, ba câu chuyện. Còn các môn sinh lớn tuổi, thì rủ nhau ngắm cảnh, bình luận những bài thơ vừa rồi, cười cười nói nói, vui vẻ dưới đêm trăng.
Nông Quý Sơn, Ngọc Duy Chỉ nhìn nhau. Thằng bé Ngọc Duy Chỉ liền nói:
_ Nông Quý Sơn! Chúng ta đi một vòng xem cho hết Triệu gia học viện, để còn viết thư về cho người nhà, luôn thể xem Nông Văn Vân đang ở nơi đâu?
Thằng bé Nông Quý Sơn nghe thằng bé Ngọc Duy Chỉ nói vậy, liền gật đầu.
_ Ngày mai chúng ta được nghỉ, hôm nay trăng đẹp, đi ngắm cảnh, biết đâu Nông Văn Vân đang ở đâu đó?
Thằng bé Ngọc Duy Chỉ mới bảo:
_ Chúng ta xuống dưới vườn hoa xem sao? Chứ ở chính đường chỉ dành cho các vị sư huynh cùng với các thầy, chắc Nông Văn Vân chẳng có ở nơi đó.
Hai thằng bé Nông Quý Sơn, Ngọc Duy Chỉ bàn bạc xong liền đi xuống dưới vườn hoa.
Đã vào Triệu gía học viện mươi ngày, nhưng chỉ ngồi trên giường học bài, nghe bình văn, đọc thơ cũng chỉ là đang đứng từ xa nhìn xuống. Nay hai thằng bé Nông Quý Sơn, Ngọc Duy Chỉ  xuống đến vườn hoa thì tròn mắt nhìn. Từng bông hoa mai, sen, cúc, trúc, được trồng, được tỉa cẩn thận, theo hàng, theo lối. Có loại hoa, như hoa Mai, được trồng trên cái đồi đất cao. Có loại hoa như hoa Sen,thì được trồng dưới nước. Có loại hoa như Hạ Lan thì được trồng  hai bên đường đi. Có hòn giả sơn với cây tùng, cây si được uốn lượn theo các thế như gió thổi ngã nghiêng.
Hai thằng bé Nông Quý Sơn, Ngọc Duy Chỉ đang mải mê nhìn, thì có tiếng nói. Hai thằng bé ngoảnh lại nhìn.
Muốn biết sự thể ra sao? Xin mời mọi người xem chương sau sẽ rõ.

                      Hết chương 4